موھمیا خلاسه‌ك ناسیێموھمیا خلاسه‌ك ناسیێ
پێشه‌كی
د‌ د‌ه‌سپێكا كتێبێ د‌ا مه‌ د‌ه‌رØه‌ق موھمیا لێكوولینا د‌ین Ùˆ بنیاتێن ÙˆÛŽ د‌ا ( ته‌وØید‌ ØŒ نوبوووه‌ت ØŒ مه‌عاد‌ ) ئاخÙت Ùˆ رووناھی كر كو ژیانا ئنسانكی د‌گره‌وا چاره‌ د‌یتنا د‌ورسته‌ Ú˜ ڤا مه‌سلارا . د‌ پشكا ێیكێ د‌ا (د‌ه‌رسێن 1 – 20) Ú˜ مه‌سه‌لێن خود‌ێ ناسیێ Ùˆ د‌ پشكا د‌ووێ د‌ا (د‌ه‌رسێن 21 – 40) Ú˜ رێك Ùˆ رێك ناسی یێ (پێغه‌مبه‌ری Ùˆ پێشكاریا د‌ینی) ھات خه‌به‌رد‌ان Ùˆ نھا Ú˜ÛŒ ئه‌مێ د‌ه‌رØه‌ق موھمترین مه‌سه‌لێن قیامه‌تێ د‌ا Ù„ بن سه‌رد‌ێرا «خلاسه‌ك ناسیێ» د‌ا باخڤین. جارا یێكێ ئه‌مێ به‌Øسا تایبه‌تی یا Ú¤ÛŒ ئه‌صلێ باوه‌ریێ بكین Ùˆ بێژین كانێ چ‌ ئه‌سه‌ر ھه‌یه‌ لسه‌ر ژیانا Ùه‌رد‌ی Ùˆ كوومی پاشێ ئه‌مێ بێژن كو ھه‌بوونا بیرو ھزرا د‌ورست د‌ه‌رØه‌ق مه‌عاد‌ێ د‌ا گرێد‌ایی یه‌ ب ÙˆÛŽ چه‌ند‌ێ ڤه‌ كو روØه‌ك نه‌مه‌Øسووس Ùˆ ھه‌ر د‌ائم ھه‌یی ھه‌بێ . چه‌وا كو ھه‌یین ناسی بێ ÛŒ باوه‌ریا ب خود‌ایێ ته‌ك ناقصه‌ Ùˆ كێماسی تێد‌ا ھه‌یه‌ ب ÙˆÛŒ ئاوایی مرووڤ ناسی Ú˜ÛŒ بێ ÛŒ را Ú˜ÛŒ ڤێجا Ú˜ÛŒ رێك بكه‌ڤێ باڤێژین به‌ر لێكوولینێ Ùˆ Ú˜ÛŽ باخڤین . موھمیا باوه‌ریا ب قیامه‌تێ
ھه‌د‌ه‌Ùا خه‌باتا Ú˜ ژیانێ را ئه‌وه‌ كو مرووڤ خوه‌ست Ùˆ موØتاجی Ùˆ ئارمانجێن خوه‌ ب د‌ه‌ستڤه‌ بێنێ Ùˆ بگھێ به‌خته‌وه‌ری Ùˆ كه‌مالا ته‌مام. Ùˆ چه‌وانیا كار Ùˆ كریاران Ùˆ چه‌وانیا رێك خستێنا وان گرێد‌ایی Ù¾ÛŽ وان ھه‌د‌ه‌٠و ئارمانجاڤه‌یه‌ كو د‌ یانێ د‌ا خه‌بات Ú˜ وان را تێ كرن . نخوه‌ ناسینا ھه‌د‌ه‌Ùا پاشین د‌ ژیانێ د‌ا به‌ر پرسیاری یا بنیاتی ھه‌یه‌ د‌ كار Ùˆ كریارا د‌ا. د‌ Øه‌قیقه‌ت د‌ا سه‌به‌بێ عه‌سلی د‌ رێچكا خه‌باتا ژیانێ د‌ا چه‌وانیا نێرین Ùˆ د‌یتن Ùˆ ناسینا مرووڤه‌ د‌ه‌رØه‌ق Øه‌قیقه‌ت Ùˆ كه‌مال Ùˆ به‌خته‌وه‌ریا خوه‌ د‌ا. كه‌سێ كو خوه‌ كوومه‌ك Ú˜ عونصورێن ماد‌د‌ی Øه‌ساب بكێ Ùˆ ژیانا خوه‌ ڤه‌بریێ د‌ چه‌ند‌ رووژێن ژیانا Ú¤ÛŽ د‌ونیایێ د‌ا بزانێ Ùˆ له‌ززه‌ت Ùˆ به‌خته‌وه‌ری Ùˆ كه‌مالێ د‌ ژیانه‌كی خێنجی د‌ ژیانا Ú¤ÛŽ د‌ونیایێ د‌ا نه‌بینێ ÙˆÛŽ ب ئاوایه‌ك وه‌ره‌نگ رابێ Ùˆ روونێ Ùˆ معه‌مله‌تێ د‌گه‌ل خه‌لكێ بكێ كو Øه‌وجه‌ھی Ùˆ ڤیانێن ÙˆÛŒ یێن Ú¤ÛŽ د‌ونیایێ Ù¾ÛŽÙƒ بێن. Ù„ÛŽ كه‌سێ كو Øه‌قیقه‌تا ھه‌بوونا خوه‌ سه‌راتر Ú˜ ماد‌د‌یاتا د‌بینێ Ùˆ مرنێ خلاسه‌كا ڤیانێ Øه‌ساب ناكێ Ùˆ ئه‌وێ د‌ه‌سپێكا جی گوھازتنێ Ú˜ Ú¤ÛŽ د‌ونیایێ بو د‌ونیایا د‌ی د‌زانێ Ùˆ رابوون روونشتن Ùˆ خه‌باتێن خوه‌ یێن باش وه‌سیله‌یه‌ك Øه‌ساب د‌كێ بو گھانا كه‌مال Ùˆ به‌خته‌وه‌ریێ، ئه‌ڤێھه‌ ÙˆÛŽ به‌رنامه‌ Ùˆ پرووژا خوه‌ یا ژیانێ وه‌ره‌نگ د‌ارێژێ كو Ú˜ ژیانا ÙˆÛŒ یا ھه‌ر Ùˆ ھه‌ر را پر Ùه‌ید‌ه‌تر بێ Ùˆ پتر Ùه‌ید‌ێ بگھێنیێ. ژیانا د‌ونیایێ ئه‌وی بێ Ú¾ÛŽÚ¤ÛŒ ناكێ Ùˆ پاشد‌ه‌ ناد‌ێ Ú˜ خه‌بات Ùˆ Ù¾ÛŽÙƒ ئانینا مه‌سئولیه‌تێ Ùˆ ب د‌ه‌ستڤه‌ ئانینا به‌خته‌وه‌ری Ùˆ كه‌مالا ھه‌ر Ùˆ ھه‌ر . ئه‌سه‌را ڤا ھه‌رد‌و مرووڤناسیان نه‌ د ‌ژیانا Ùه‌رد‌ی ته‌نێ د‌ا یه، به‌لكی د‌ ژیانا كوومكی Ùˆ معه‌مله‌تا د‌و به‌ره‌كی یا مرووڤا د‌ به‌رابه‌رێ ھه‌ڤد‌ا Ú˜ÛŒ ته‌ئسیره‌ك زه‌ØÙÛŒ ھه‌یه‌ . Ùˆ باوه‌ریا ب ژێانا ئاخره‌تی Ùˆ خه‌لات Ùˆ جه‌لاتی ئه‌به‌د‌ی پر ته‌ئسیر ھه‌یه‌ لسه‌ر ھای Ú˜ÛŽ مانا Øه‌ق Øوقووقێ یێن د‌ی ھه‌روھا قه‌نجی كرن Ùˆ Ùد‌اكاری د‌ه‌رØه‌ق موØتاجاد‌ا . Ùˆ د‌Øالێد‌ابێ Ú˜ Ù¾ÛŽÙƒ ئانین Ùˆ ب جی ئانینا قانوونان را ب ئاوایه‌ Ùƒ د‌ورست Ùˆ د‌وورێ Ú˜ رولمێ كێمتر مرووڤ موØتاجێ شد‌اند‌نێ Ùˆ د‌ژواریێ د‌بێ . بێ شك ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ باوه‌ری د‌ جھانێ د‌ا بلاڤ ببێ Ùˆ جی بگرێ موشكلات Ùˆ نه‌خوه‌شییێ ناڤ ملله‌تا د‌ا Ú˜ÛŒ ÙˆÛŽ پر كێمتر ببن . Øه‌تانھا ÙƒÙØ´ بی كو مه‌سه‌لا قیامه‌تێ Ùˆ ڤه‌ژه‌نین Ùˆ لێكوولینا ÙˆÛŽ د‌ه‌رØه‌قێ د‌ا چقاس موھم Ùˆ به‌ركه‌تی Ùˆ ھێژایی یه‌ Ùˆ Øه‌تا باوه‌ریا ته‌وØید‌ێ ب ته‌نێكی ( بێ ÛŒ باوه‌ریا ب قیامه‌تێ ) نكارێ ئه‌سه‌را ته‌مام Ùˆ بێ كێماسی د‌ه‌ینێ سه‌ر ژیانا باش Ùˆ خوه‌شد‌ڤێ. Ù„ ڤێد‌ه‌رێ یه‌ كو ره‌مز Ùˆ رازا موھم گرتنا ئه‌د‌یانێن عه‌سمانی Ùˆ نه‌خاصما د‌ینێ ھێژایی یێ ئسلامێ ÙƒÙØ´ د‌بی كو ئه‌ڤ ئه‌ساسێ باوه‌ریێ ئه‌ڤ قاس موھم زانینه‌ Ùˆ پێغه‌مبه‌رێن خود‌ێ ئه‌وقاس خه‌بتینه‌ كو باوه‌ریا ب قیامه‌تێ د‌ د‌لێ خه‌لكێ د‌ا جی بكن Ùˆ ھه‌ر د‌ائم قاھیمتر بكن . باوه‌ریا ب ژیانا ئاخره‌تێ Ú¾Ù†Ú¯ÛŽ د‌كارێ ئه‌سه‌رێ د‌ێنێ سه‌ر ره‌Ùتار Ùˆ رابین روونشتن Ùˆ معه‌مله‌تا مرووڤان Ú† Ùه‌رد‌ Ùˆ Ú† كووم، كو مرووڤ ب ئاوایه‌كی بزانێ گرێد‌ان ھه‌یه‌ د‌ناڤبه‌ینا خه‌بات Ùˆ كریارێن Ú¤ÛŽ د‌ونیایی Ùˆ به‌خته‌وه‌ری Ùˆ بختره‌شیا د‌وێ د‌ونیایێ د‌ا . ÙƒÛŽÙ…ÛŽ ÙƒÛŽÙ… گه‌ره‌كه‌ ئه‌ڤ قاس بێقه‌بوول كرن كو خوه‌شی Ùˆ عه‌زابێ ئاخره‌تێ Ú˜ به‌ر كریارێن باش Ùˆ نه‌باشێ Ú¤ÛŽ د‌ونیایێ ڤه‌نه‌ . Ù„ÛŽ ئه‌گه‌ر وه‌ره‌نگ بێ Ùكر كرن كو به‌خته‌وه‌ریا ئاخره‌تێ مرووڨ دكارێ Ù„ وێده‌رێ ب ده‌ست خوه‌ڨه‌ بینێ- چه‌وا كو مرووڨ خوه‌شیێن دونیایێ د‌ڤێ د‌ونیایێ د‌ا د‌ه‌س خوه‌ تێخێ - Ú¾Ù†Ú¯ÛŽ باوەریاب رووژا قیامه‌تێ ÙˆÛŽ ئه‌سه‌رێ نه‌ده‌ینێ سه‌ر كارو كریارێێ مرووڨا Ù„ Ú¤ÛŽ دونیایێ دا چكو گووره‌كی Ú¨ÛŽ بیروھزرێ ÙˆÛŽ بێ گووتن كو : Ú˜ ده‌ستڤه‌‌ ئانینا به‌خته‌وه‌ری Ùˆ خوه‌شیێن Ú¨ÛŽ دونیایێ د دونیایێ دا گه‌ره‌كه‌ خه‌بات بێ كرن Ùˆ Ú˜ گھانا به‌خته‌وه‌ریا ئاخره‌تێ را Ú˜ÛŒ گه‌ره‌كه‌ پاش مرنێ Ùˆ د ئاخره‌تێ دا بخه‌بتن Ø¥ Ú¤ÛŽ گووره‌كێ خێنجی سابت كرنا رووژا قیامه‌تێ گه‌ره‌كه‌ گرێدانا د ‌ناڤبه‌ینا ڤا ھه‌ردوو جھانادا Ú˜ÛŒ سابت ببێ ھه‌روھا گرێدانا ناڤبه‌ینا كریارێن ئختیاری یێن مرووڤ Ùˆ به‌خته‌وه‌ری ئان به‌ختره‌شی یا ھه‌روھه‌رده‌ سابت ببێ . موھمیا قیامه‌تێ د قورئانا پیرووز ده‌
زێده‌ ترێ Ú˜ سێیێكا ئایه‌تێن قورئانێ ده‌رØه‌ق ژیانا ئه‌به‌دی دایه‌ . كوومه‌ك Ú˜ ئایه‌تان به‌Øسا لازم بوونا باوه‌ریاب ئاخره‌تێ دكێ (وه‌ك : به‌قه‌ره‌ /4 ØŒ لوقمان / 4 ،نه‌مل / 3 Ùˆ..). بره‌ك دی Ú˜ ئایه‌تا به‌Øسا په‌یھاتێن ئنكارا قیامه‌تێ دكن ( ئسراء / 10 ØŒ Ùورقان / 11 ØŒ موئمنوون / 74 Ùˆ...) برا سسێ Ú˜ خوه‌شیێن دائمی (ره‌Øمان / 46 Øه‌تا خلاسه‌كێ . واقعه‌ / 15 – 38 ØŒ ده‌ھر / 11 – 31 Ùˆ ... ) Ùˆ براچارێ Ú˜ عزابێ ھه‌رو ھه‌ر (Øاققه‌ / 20 – 27 ØŒ مولك / 6 – 11 ØŒ واقعه‌ / 42 – 56 Ùˆ...) دئاخڤن . د ھنه‌ك ئایه‌ تا ده‌ Ú˜ گرێدانا دناڤبه‌ینا كریارێن قه‌نج Ùˆ خراب Ùˆ ده‌ستھاتێن وان یێن ئاخره‌تێ ده‌Øس ھاتیه‌ كرن . ھه‌روھا ب گه‌له‌ك ئاوایا Ú˜ قیامه‌تێ ھاتیه‌ ئاخÙتن كو گه‌ره‌كه‌ ھه‌بێ وجه‌وا شوبھین ئنكاركه‌ران ھتیه‌ دایین وھه‌روھا سه‌ركانیا خوه‌ھری Ùˆ خرابکاریان ئنكارا قیامه‌تێ Ùˆ رووژا Øه‌سابێ ھاتیه‌ زانین ( صاد / 26 ØŒ سه‌جده‌ / 140 ) . ده‌ما مرووڤ ھنه‌كی Ù„ ئایه‌تێن قورئانێ دا ھوور دبێ مرووڤ Ù¾ÛŽ دØه‌سھێ كو قسمه‌ك زه‌ØÙÛŒ Ú˜ گووت Ùˆ بێژا پێغه‌مبه‌رێن خودا دگه‌ل خه‌لكێ به‌Øسا قیامه‌تێ بوویه‌ ØŒ Øه‌تا ب Ú¤ÛŽ Ú˜ÛŒ مرووڤ دكارێ بێژێ كو خه‌باتا وان Ú˜ سه‌لماندن Ùˆ سابت كرنا Ú¤ÛŒ ئه‌صلی را پتر بویه‌ Ú˜ سابت كرنا ئه‌صلی ته‌وØید Ùˆ پێكاتیا خودارا . چكو پبرێ خه‌لكێ Ú˜ قه‌بوول نه‌كرنا Ú¤ÛŒ ئه‌صلی را خوه‌ باددان Ùˆ دژوارتربین .
|