دانانی به‌رده‌ره‌ش (Øجر اڵاسود)دانانی به‌رده‌ره‌ش (Øجر اڵاسود)
ئاگار وخۆوخه‌ده‌ Ùˆ كردار Ùˆ ره‌Ùتار، ئه‌مانه‌تداری دروست Ùˆ راستگویی ÛŒ موØه‌ممه‌د صلی الله علیه Ùˆ اله خه‌ڵكی مه‌ككه‌ی عاشقی خۆ كردبوو، وه‌ هه‌موو خه‌ڵك پییان ئه‌وت ئه‌مین[1]. به‌جۆرێكی وا له‌ دڵى خه‌ڵكداجای خۆی كردبووه‌وه‌ كه‌ له‌ داوه‌ری كردنی له‌باره‌ی به‌رده‌ره‌شه‌وه‌[2] پێشوازی Ù„ÛŽÛŒ ئه‌كرا، جا ئه‌و به‌بییرو ره‌وشتێكی تایبه‌تی، ناكۆكىیه‌كه‌یان هه‌توان كرد. له‌ كاتێكدا كه‌ موØه‌ممه‌د صلی الله علیه Ùˆ اله سی Ùˆ پینچ ساڵه‌ بوو له‌ ئه‌نجامی بارانێكی زۆر لێشاو له‌ چیاكانی ده‌ورو به‌ری مه‌ككه‌ كه‌وته‌ را Ùˆ دیواره‌كانی كه‌عبه‌ له‌ چه‌ند شوێنه‌وه‌ روخاند، تا ئه‌و رۆژ كه‌عبه‌ سه‌قÙÛŒ نه‌بوو Ùˆ دیواره‌كانی ده‌وروبه‌ریشی نزم بوو، وه‌ هه‌رچی تێدا ÙƒÛ† ئه‌كرایه‌وه‌ هه‌موو له‌ناو ئه‌چوو، قوره‌یش برÙیاری دا سه‌قÙÛŽÙƒ بۆ كه‌عبه‌ دروست بكات به‌ڵام سه‌ر نه‌كه‌وت Ùˆ بریاره‌كه‌ هه‌ر مایه‌وه‌، پاش ئه‌و روداوه‌ مه‌زنانی قوره‌یش توانیان كه‌عبه‌ خراپ بكه‌ن Ùˆ سه‌ر له‌ Ù†Û†ÛŒ له‌گه‌ڵا سه‌قÙێكه‌وه‌ دروستی بكه‌ن. كاتا كه‌عبه‌یان ساز كرده‌وه‌، له‌ناو تیره‌كانی قوره‌یش ناكۆكی یه‌كی مه‌زن به‌رپێ بوو له‌ سه‌ر دانانی به‌رده‌ره‌ش له‌ شوێنی خۆی، رÙكایه‌تی Ùˆ شانازی پوچی هۆزایه‌تی Ùˆ خۆهه‌ڵكێشانی با واتا جارێكی تر ده‌ستی Ù¾ÛŽ كرد، وه‌ هه‌ر تێره‌یه‌ك ئه‌یویست ئه‌وشانازىیه‌ بۆ خۆی با. هه‌ندا له‌ هۆزه‌كان ده‌ستیان تا موچ له‌ناو ته‌شتی خوێن داناو په‌یمانی خوێنیان له‌گه‌ڵا یه‌كدا به‌ست تا نه‌هێلن ئه‌و شانازىیه‌ بۆ هۆزه‌كانی تر با. له‌ ئه‌نجامدا پێشنیهادی پیره‌مێردترین پیاوی قوره‌یشیان قه‌بوڵا كرد، كه‌ ئه‌وه‌ڵین كه‌سێك له‌ ده‌رگای به‌نی شه‌یبه‌وه‌ كه‌ ده‌رگای (بابی صÙا) پاى ئه‌وترا، بێته‌ ناو مزگه‌وتی (Øه‌رام) ئه‌كرا به‌داوه‌ر بۆ دانانی به‌رده‌رش Ùˆ هه‌موو هۆزه‌كانیش ئه‌بێ داوه‌رىیه‌كه‌ى قه‌بوڵا بكه‌ن. له‌ ناكاو موØه‌ممه‌د صلی الله علیه Ùˆ اله له‌و ده‌رگایه‌وه‌ هاته‌ ژووره‌وه‌، هه‌موو وتیان ئه‌مه‌ موØه‌ممه‌دی ئه‌مینه‌ Ùˆ هه‌موومان به‌قسه‌ى رازیین. ئه‌مینی قوره‌یش ده‌ستوری دا پارچه‌یه‌ك بهێنن پارچه‌كه‌ی به‌ده‌ستی خۆی پان كرده‌وه‌، به‌رده‌ره‌شه‌كه‌ی به‌ ده‌ستی خۆی له‌ناو پارچه‌كه‌ دانا، وه‌ له‌ سه‌رۆك هۆزه‌كانی قوره‌یش داوای كرد هه‌ر یه‌ك گۆشه‌یه‌ك له‌و پارچه‌یه‌ بگرن Ùˆ پێكه‌وه‌ به‌رز بكه‌نه‌وه‌ Ùˆ تا ڵای دیواری كه‌عبه‌ بیبه‌ن، كاتا كه‌ به‌رده‌ ره‌شه‌كه‌یان له‌دیوار نزیك كرده‌وه‌، ئه‌و به‌ده‌ستی خۆی به‌رده‌كه‌ی له‌ شوێنی جاری یه‌كه‌می دانا[3]. وه‌ به‌م ته‌گبیره‌ ناسك Ùˆ جوانه‌ ناكۆكی له‌ نێوان هۆزه‌كان هاوێل كرد Ùˆ پێشگیرى له‌ شه‌رێكی خۆیناوی كرد. [1] Ù€ ابن سعد طبقات كبری ب1ØŒ Ù„121ØŒ ابن هشام، السیرة النبویه‌ ب1ØŒ Ù„210 بیهقی دلائل النبوه‌ ب1ØŒ Ù„211ØŒ مجلسی بØار الانوار ب15ØŒ Ù„369. [2] Ù€ ابن سعد طبقات كبری ب1ØŒ Ù„145ØŒ تاریخ یعقوبی، ب3ØŒ Ù„14 Ùˆ15ØŒ مجلسی بØار الانوار ب15ØŒ Ù„327 Ùˆ328ØŒ بلاذری، انساب الاشراÙØŒ ب1ØŒ Ù„99 Ùˆ100ØŒ مسعودی مروج الذهب، ب2ØŒ Ù„271 Ùˆ272. هه‌ندآ له‌میژوونوسان سۆنگه‌ خراپكردنی كه‌عبه‌ شتێكی تریان نوسیوه‌، به‌لاَم هه‌موو داوه‌ری Øه‌زره‌تی موØه‌ممه‌دیان باس كردووه‌، ابن اسØاق، السیرو المغازی، Ù„103ØŒ ابن هشام سه‌رچاوه‌ی پێشوو ب1ØŒ Ù„205ØŒ بیهقی دلائل النبوه‌ وه‌رگێرانى دامغانی ب1ØŒ Ù„210. [3] Ù€ ئه‌و به‌رده‌ ره‌شه‌ له‌ پیرۆزترین به‌شه‌كانی كه‌عبه‌یه‌، له‌ریوایه‌ت دا هاتووه‌ به‌ به‌ردێكى به‌هه‌شتی وئاسمانی ناسراوه‌، كه‌ Øه‌زره‌تی ئیبراهیم به‌ئه‌مرى خوا له‌گه‌لأ دیواری كه‌عبه‌ داینا، مجلسی، بØار الانوار ب12ØŒ Ù„84 Ùˆ99ØŒ ازرقی، تاریخ مكه‌، لێكولینه‌وه‌ی رشدی صالØØŒ چاپی سآ ،ساڵى 1403 هه‌یظى ب1ØŒ Ù„62 Ùˆ63. ئه‌و به‌رده‌ره‌شه‌ كه‌ «Øجر الاسود»ى پا ئه‌و ترآ تائیستا هه‌ر ماوه‌، به‌ردێكی هێلكه‌یىیه‌و ره‌نگىره‌ش Ùˆ به‌ره‌و سوورئه‌روا، له‌ گۆشه‌ی رۆژهه‌لاتی كه‌عبه‌ له‌به‌رزایی یك مه‌ترونیو له‌ زه‌وی یه‌وه‌ دانراوه‌، وه‌سه‌ره‌تای ده‌ست پا كردنی ته‌واÙه‌.
|