ئمام مه‌هدی (س) د نێرینا قورئان و روایه‌تا دا

به‌حسا ئمام مه‌هدی (س) و رابین و شوورشا وی یا جهانی نه‌ تنێ د كتێبێن شیعان دا به‌لكی د فه‌رهه‌نگا باوه‌ری یا فرقێن ئسلامی یێن دی دا ژی ھاتیه‌ و ده‌رحه‌ق وێ دا ب شكله‌ك به‌رفره‌ھ ‌ئاخفتن ھاتیه‌ كرن. ئه‌و ژی باوه‌ر دكن كو مه‌هدی (س) هه‌یه ‌و وێ رابێ و ژ بنه‌مالا پێغه‌مبه‌ره (ص) و ئه‌ولادێن فاطما زه‌هرا یه‌ (س)[xix] ژ بونا كفش بوونا ئه‌ڤێ مه‌سه‌لێ كانێ ئه‌هلێ سوننه‌ت چقاس باوه‌ریا وان ب ‌مه‌هدی یێ مه‌وعوود (س) هه‌یه‌ گه‌ره‌كه‌ ل ئه‌سه‌رێن زانایێن مه‌زن یێن وان بێ نێرین. گه‌له‌ك ژ موفه‌سرێن سوننی د كتێبێن خوه‌یێن ته‌فسیری د‌ا گووتنه‌ كو هنه‌ك ژ ئایه‌تێن قورئانێ ئشاره ‌دكن بال ئه‌شكه‌ره ‌بوونا حه‌زره‌تێ مه‌هدی (س) د ئاخرێ زه‌مان د‌ا؛ موفه‌سرێن وه‌ك فه‌خرێ رازی[xx] و قورطه‌بی.[xxi]

ھه‌ر وھا زێده‌ترێ موحه‌ددسێن وان حه‌دیسێن ده‌رحه‌ق ئمام مه‌هدی دا (س) د كتێبێن خوه‌ دا ئانینه. د ناڤ ڤا كتێبا دا موعته‌به‌رترین كتێبێن ئه‌هلێ سوننه‌ت تێن دیتن وه‌ك «صحاحێ ستته» - صه‌حیحا بوخاری، صحه‌حیحا موسلم، سونه‌نا ئه‌بوداوود، سونه‌نا ئبن ماجه، سونه‌نا نسائی و جامعا ترمزی– و موسنه‌دا ئه‌حمه‌دێ حه‌نبه‌ل پێشكارێ مه‌زهه‌بێ حه‌نبه‌لی.

هنه‌ك دی ژ زانایێن ئه‌هلێ سوننه‌ت ڤێ گاڤێ و د زه‌مانێن بووریی دا نه‌ كو كتێبێن سه‌ربخوه ‌و موسته‌قل ده‌رحه‌ق ئمام مه‌هدی دا (س) نڤیسینه، زانایێن وه‌ك: ئه‌بونه‌عیمێ ئصفهانی د مه‌جموعا خوه‌ دا بناڤێ «ئه‌ربه‌عین» و سیوطی د كتێبا «العرف الوردی فی اخبار المهدی (س)».

نوكته‌یه‌ك دی ئه‌ڤه ‌كو هنه‌ك ژ عالمێن ئه‌هلێ سوننه‌ت به‌ره‌ڤانی كر‌نه ‌ژ باوه‌ری یا مه‌هدیتیێ و د ره‌ددا مونكرێن ڤێ باوه‌ریێ دا كتێب و مه‌قاله‌ نڤیسینه‌ و پێ به‌یانه‌ك علمی و ده‌لیلێن حه‌دیس مه‌سه‌لا مه‌هدیتیێ ژ مه‌سه‌لێن بێ شوبهه ‌و قه‌طعی و نه‌یێ ئنكار كرن زانینه، زانایێن وه‌ك «محه‌مه‌د صدیقێ مه‌غربی» كو د ره‌ددا گووتنا «ئبن خلدوون» دا كتێبه‌ك نڤیسیه‌ و ب دژواری ئه‌و ره‌د كریه.[xxii] ئه‌ڤاهه ‌نمونه‌یه‌كه ‌ژ به‌رووكێ ئه‌هلێ سوننه‌ت د به‌رابه‌رێ مه‌سه‌لا مه‌هدیتیێ دا.

د خلاسه‌كا ڤێ پشكێ دا ئه‌مێ ژ ناڤ صه‌دان روایه‌تا تنێ دو روایه‌تا نه‌قل بكین كو د كتێبێن مه‌شهور و جهێ باوه‌ریا ئه‌هلێ سوننه‌ت دا هاتنه ‌روایه‌ت كرن:

پێغه‌مبه‌ر (ص) كه‌ره‌م كریه: ئه‌گه‌ر ژ عه‌مرێ دنیایێ تنێ یێك رووژ ما بێ، موحه‌قه‌ق خودێ وێ ئه‌وێ رووژی درێژ بكێ حه‌تا زه‌لامه‌كی ژ بنه‌مالا من د وێ رووژێ دا راكێ كو هه‌ڤناڤێ منه.[xxiii]

ھه‌ر وھا پێغه‌مبه‌ر (ص) كه‌ره‌م كریه: وێ زه‌لامه‌ك ژ بنه‌مالا من رابێ كو د ناڤ و سیره‌تا خوه‌ دا وه‌ك منه، وێ ئه‌و [جهانا] ته‌ژی زولم بوویی، ته‌ژی عه‌داله‌ت بكێ.[xxiv]

جهێ گووتنێ یه‌ كو باوه‌ریا رابینا موصلح و خلاسكه‌ره‌كی د خلاسه‌كا دنیایێ دا كو جهانێ ته‌ژی عه‌داله‌ت بكێ باوه‌ریه‌ك جهانی و گشتی یه‌ و په‌یره‌وێن حه‌قیقی یێن هه‌می دینێن ئاسمانی ل سه‌ر ئه‌ساسێ زانینێن كتێبێن خوه‌یێن دینی هێڤیا رابوونا ئه‌وی مه‌وعوودێ مه‌زنن. د كتێبێن موقه‌دده‌سێن: زه‌بوور، ته‌ورات، ئنجیل و كتێبێن هندووان و زه‌رتوشتیان و به‌ره‌همه‌یی یان دا ئشاره‌ ھاتیه‌ كر‌ن بال مونجی یێ مه‌زنێ جهانێ ڤه، ئه‌لبه‌ت هه‌ر مله‌ته‌كی له‌قه‌ب و نازناڤه‌ك مه‌خصووص و تایبه‌ت ژێ را بكار برنه. زه‌رتوشتی ناڤێ «سوشیانس» یانی خلاسی ده‌رێ جهانێ ژێ را بكار برنه‌ و فله‌ھ ‌ئه‌وی بناڤێ: «مه‌سیحێ مه‌وعوود» و جهوی ئه‌وی بناڤێ «سروورێ میكائیلی» ناس دكن.

قه‌ته‌ك ژ مه ‌تنێ «حاماسب نامه» یێ ژ كتێبێن موقه‌دده‌سێن زه‌رتوشتی یان وها یه: