قسمێن غه‌یبه‌تێغه‌یبه‌تا درێژ (كوبرا) د ئاخرین رووژێن ژیانا نائبێ چارێ دا نامه‌یه‌ك Ú˜ ئمام مه‌هدی (س) گهایێ كو وها نڤیسی بی: بسم الله‌ الرØمن الرØیم، ئه‌ی عه‌لی یێ كورێ موØه‌مه‌دێ سه‌موری، خودێ د موصیبه‌تا وه‌Ùاتا ته‌ دا كه‌رامه‌ته‌ك مه‌زن بدێ براده‌رێن ته‌یێن دینی؛ چكو تو دێ Øه‌تا شه‌ش رووژ دی بئالیێ ئاخره‌تێ ڤه‌ بچی. Ú˜ به‌ر Ú¤ÛŽ یێكێ كار Ùˆ بارێ خوه‌ سه‌ر هه‌ڤدا بینه ‌و ده‌رØه‌ق جیگرێ پشتی خوه‌ وه‌صیه‌تا كه‌سكی نه‌كه، چكو وه‌ختێ ده‌ورانا خه‌Ùیا كامل گهایه، Ú˜ نها Ù¾ÛŽÚ¤Ù‡ ‌ئێدی ئه‌شكه‌ره‌ بوون تنه‌ Øه‌تا كو Ùه‌رمانا ئلاهی بێ، ئه‌و Ú˜ÛŒ پشتی زه‌مانه‌ك درێژه، هنگێ كو دل ره‌ق Ùˆ هشك ببن Ùˆ عه‌رد ‌ته‌ژی زولم Ùˆ سته‌م ببێ.[iv] Ú¤ÛŽ گووره‌كێ پشتی وه‌Ùاتا ئاخرین نائبێ تایبه‌تێ ئمامێ دازدێ د سال 329 Ú¾. هه‌یڤی دا ده‌ورانا غه‌یبه‌تا درێژ كو ب «غه‌یبه‌تا كوبرا» مه‌شهووره‌ ده‌سپێ كر Ùˆ Øه‌تا نها Ú˜ÛŒ ده‌وام دكێ Øه‌تا رووژه‌كی كو ب خوه‌ستا خودایێ ته‌عالا عه‌ورێ غه‌یبێ بچێ پاش Ùˆ جهان Ú˜ رووناهی Ùˆ شه‌وقا بێ په‌رده‌یا ÙˆÛŽ رووژێ (رووژا ولایه‌تێ) به‌هره‌مه‌ند ببێ. چه‌وا مه‌ گووتی د ده‌ورانا غه‌یبه‌تا صوغرا دا (خه‌Ùیا كورت) په‌یره‌وێن ئه‌هلێ به‌یتێ ب رێكا نائبێن خاص ڤه‌ په‌یوه‌ند Ùˆ گرێدان د‌ گه‌ل ئمام هه‌بین Ùˆ د‌ گه‌ل ته‌كلیÙا خوه‌ یا ئلاهی ناس دبینا، لێبه‌لێ د ده‌ورانا غه‌یبه‌تا كوبرا دا (خه‌Ùیا درێژ) ئه‌ڤ ئاوایێ په‌یوه‌ند Ùˆ گرێدانێ ھاتیه‌ بڕین Ùˆ باوه‌ردار Ú˜ بونا زانینا به‌رپرسیاری یێن خوه‌ یێن دینی ئه‌ڤ رێك تنێ هه‌نه‌ كو بچن بال نائبێن ÙˆÛŒ یێن گشتی –كو عالمێن دینی Ùˆ مه‌رجه‌عێن مه‌زنێن ته‌قلیدێ نه‌– Ùˆ به‌رێ خوه‌ بدن وان. ئه‌ڤاهه ‌ئه‌و رێكا رووناهی یه‌ كو ئمام مه‌هدی بخوه‌ (س) د نامه‌یه‌كی دا كو Ú˜ بونا یێك Ú˜ مرووڤێن جهێ باوه‌ریێ شاندیه ‌ئه‌ڤ رێك دایه‌ به‌ر وان. د قسمه‌ك یێ Ú¤ÛŽ نامێ دا –كو ب رێكا نائبێ دووێ یێ خاص ڤه‌ ھاتیه‌ راگه‌هاندن– وها هاتیه: Ùˆ اما الØوادث الواقعه‌ Ùارجعوا Ùیها الی روات Øدیثنا Ùانهم Øجتی علیكم Ùˆ أنا Øجةالله ‌علیهم... Ùˆ ده‌رØه‌ق وا قه‌ومینێن كو دقه‌ومن دا، به‌رێ خوه‌ بدن وایێن Øه‌دیسا مه‌ نه‌قل دكن. چكو براستی ئه‌و ده‌لیلا منن Ù„ سه‌ر هه‌وه ‌و ئه‌ز Ú˜ÛŒ ده‌لیلا خودامه ‌ل سه‌ر وان.[v] ئه‌ڤ رێكا تازه ‌و نوو Ú˜ بونا جه‌وابدانا پرسیارێن دینی Ùˆ Ú˜ ÙˆÛŽ موهمتر Ú˜ÛŒ ناسینا وه‌زیÙÙ‡ ‌و به‌رپرسیارێن Ùه‌ردی Ùˆ كومی یێن په‌یره‌وێن ئه‌هلێ به‌یتێ د ده‌ورانا خه‌Ùیا كاملا ئمام زه‌مان (س) دا ئه‌ڤێ Øه‌قیقه‌تێ نیشان ددێ كو سیستما پێشكه‌تی یا ئمامه‌تێ Ùˆ ره‌هبه‌ری یێ د Ùه‌رهه‌نكا شیعه‌تیێ دا سیستمه‌ك پێشكه‌تی Ùˆ ساخه‌ كو د هه‌می شه‌رط Ùˆ مه‌رجا دا مه‌سه‌لا رێ راست كر‌نا خه‌لكێ Ùˆ رێنموونی كرنا وان ب باشترین Ùˆ قه‌وی ترین شكل Ù¾ÛŽÙƒ ئانیه ‌و د Ú† ده‌ورا دا په‌یره‌وێن مه‌كته‌بێ Ú˜ سه‌ركانی یا هدایه‌تێ نه‌هشتنه، به‌لكی سه‌رێ به‌نكێ كار Ùˆ بارێ وان د شكلێن موخته‌لÙÛŽÙ† ژیانا Ùه‌ردی Ùˆ كوومی دا دایه ‌ده‌ستێ عالم Ùˆ زانایێن دین ناس Ùˆ هێژایی Ùˆ خودان ته‌قوا Ùˆ ئه‌مانه‌تد‌ارێ دین Ùˆ دنیا خه‌لكێ، دا كو ئه‌ڤێ گه‌میا كوومه‌لا ئسلامی د Ú¤ÛŽ به‌Øرا پر پێلا جهانێ دا Ùˆ سیاسه‌تێن Øیله‌كه‌ران دا Ú˜ نووقی بوونێ بپارێزن Ùˆ سینوورێن باوه‌ری یێن په‌یره‌وێن ئه‌هلێ به‌یتێ خوه‌ی كن. ئمام هادی (س) ده‌رØه‌ق به‌رپرسیاری یا عالمێن دینی دا د زه‌مانێ غه‌یبه‌تێ دا وها كه‌ره‌م كریه: ئه‌گه‌ر نه،‌ ئه‌و عالم بوونا كو د زه‌مانێ غه‌یبه‌تێ دا خه‌لكێ ب ئالیێ ئمام مه‌هدی ڤه‌ (س) گازی دكن Ùˆ ئه‌وا ب ئالیێ ئمامێ وا Ú¤Ù‡ ‌رێدكن Ùˆ Ù¾ÛŽ Øوججه‌ت Ùˆ ده‌لیلێن قه‌وی یێن ئلاهی به‌ره‌ڤانیێ Ú˜ دینێ ÙˆÛŒ دكن، ئه‌گه‌ر نه، ‌بوونا ئه‌و عالمێن هشیار كو عه‌ڤدێن خودێ Ú˜ داڤێن شه‌یطان Ùˆ شه‌یطان صÙه‌تان Ùˆ [دوژمنی یا] دوژمنێن ئه‌هلێ به‌یتێ خلاس دكن، كه‌س نه‌دما كو Ú˜ دینێ خودێ ده‌رنه‌كه‌ڤێ. لێبه‌لێ، ئه‌ون كو دلێ شیعان ب هێز بده‌س خوه‌ گرتنه‌ وه‌ك چه‌وا گه‌میڤان سوككانا گه‌میێ بده‌س خوه‌ بگرێ. ئه‌و عالم Ù„ بال خودایێ موته‌عال هێژایی ترینه‌.[vi] نوكتا Ù„ سه‌ر Ùكرینێ ئه‌و شه‌رط Ùˆ تایبه‌تی نه‌ كو گه‌ره‌كه ‌د ره‌هبه‌رێ كوومه‌لێ دا هه‌بن، چكو سپارتنا كار Ùˆ بارێ خه‌لكێ د دین Ùˆ دنیا وا د‌ا بو ده‌ستێ كه‌سه‌كی كو ئه‌ڤێ به‌رپرسیاری یا گرنگ لخوه‌ دگرێ لازمه ‌ب هویر بینی Ùˆ ته‌شخیصا دورست بێ. Ú˜ به‌ر Ú¤ÛŽ یێكێ یه‌ كو ئمامێن پاك (س) تایبه‌تی یێن گرنگ Ùˆ پر بلند Ú˜ بونا مه‌رجه‌عێ دینی Ùˆ مه‌قامێ وه‌لایه‌تا ئه‌مرێ موسلمانا كو بناڤێ «وه‌لی یێ Ùه‌قیه» تێ ناس كرن دانینه ‌و گووتنه ئمام صاد‌ق (س) كه‌ره‌م كریه: Ú˜ ناڤ Ùه‌قیھ Ùˆ عالمێن دینی دا ئه‌وێ خوه‌راگر (د به‌رابه‌رێ گونه‌هان دا) Ùˆ خوه‌یكه‌رێ دین بێ Ùˆ د‌ گه‌ل خوه‌ست Ùˆ ڤیانێن نه‌Ùسا خوه‌ موخالÙه‌تێ بكێ Ùˆ گوهدارێ ده‌ستوورێن مه‌ولایێ خوه ‌بێ، لازمه‌ كو خه‌لك گوهێ خوه ‌بدنێ Ùˆ Ù¾ÛŽ ÙˆÛŒ بچن. Ùˆ هنه‌ك Ú˜ زانایێن شیعان وها نه، نه‌هه‌می.[vii] [i] . مه تنێ نامان كوب ناڤێ «ته وقیعات» مه شهور بوونه دكتێبێن عالمێن شيعا دا هاتنه نڤیسين. Ú˜ نمونه ره هوون دكارن بنێرن: بØارول ئه نوار، ج 53ØŒ باب 31ØŒ صص 150 – 197. [ii] . غه يبه تا طووسي، Ú¤Ù‡ بر 6ØŒ Ø 319ØŒ ص 357. [iii] . ئه و، Ø 317 ØŒ ص 355. [iv] . ئه Ùˆ ØŒ Ø 365ØŒ ص 395. [v] . كه مالوددين، ج 2ØŒ باب 45ØŒ Ø 3ØŒ ص 236. [vi] . ئØتجاج، ج 1ØŒ Ø 11ØŒ ص 15. [vii] . ئه و، ج 2ØŒ ص 511.
|