هاوسه‌ر بوونی له‌گه‌ڵا خه‌دیجه‌



هاوسه‌ر بوونی له‌گه‌ڵا خه‌دیجه‌

خه‌دیجه‌ ئافره‌تێكی ژیرو بییرى له‌ئاینده‌ ئه‌كرده‌وه‌. وه‌ زۆر شه‌رافه‌تمه‌ندبوو، له‌روانگه‌ی پیشته‌وه‌ له‌ ژنانی قوره‌یشی به‌رزتر بوو[1]، ئه‌و له‌ به‌ر ئه‌و پله‌ی ئه‌خڵاق و كۆمه‌ڵایه‌تییه‌ی كه‌ هه‌یبو له‌ چه‌رخی نه‌فامی، پاكیزه‌[2] وه‌ مه‌زنی قوره‌یش[3] یان «گاهره‌ وسیده‌ القریش» پێ ئه‌وتن. ئه‌ڵین خه‌دیجه‌ پێش پێغه‌مبه‌ری خوا دو مێردی كردووه‌، وه‌ هه‌ردو كیان مردوون[4]. مه‌زنانی قوره‌یش هه‌موو داواكاری بوون و حه‌زیان ئه‌كرد مێردیان پێ بكات[5]. پیاوانی ناوداری وه‌كو: عوقه‌به‌ی كورِی ئه‌بی موعیت، ئه‌بو جه‌هل و ئه‌بو سوفیان داوای كردبوون، رازی نه‌بوو[6]مێردیان پێ بكات.

له‌ڵایه‌كی تره‌وه‌ خه‌دیجه‌ له‌گه‌ڵا پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه و اله خزم بوون ریشه‌ی هه‌ردوكیان له‌ قوسه‌ی یه‌ك ئه‌گرێته‌وه‌. ئه‌و ئاگای له‌ داهاتووی دره‌وشاوه‌ی موحه‌ممه‌د صلی الله علیه و اله هه‌بوو[7]. وه‌ حه‌زی ئه‌كرد مێردی پێ بكات[8].

خه‌دیجه‌ پێشنیهادی مێردكردن به‌ موحه‌ممه‌د كرد، وه‌ موحه‌ممه‌د صلی الله علیه و اله به‌ ره‌زامه‌ندی مامه‌كانی پێشنیهاده‌كه‌ی خه‌دیجه‌ی قه‌بوڵا كرد، پاشان له‌ كۆبونه‌وه‌یه‌كی بنه‌ماڵه‌یی هاوسه‌ر بوونی هه‌ردوكیان به‌یه‌كتر راگه‌یه‌ندرا[9].

هه‌روه‌كو زانراوه‌ له‌و كاته‌دا خه‌دیجه‌ چل ساڵ و موحه‌ممه‌د صلی الله علیه و اله بیست و پێنج ساڵا ته‌مه‌نیان بووه‌[10]. خه‌دیجه‌ یه‌كه‌مین ژن بوو كه‌ بوبه‌ هاوسه‌ری پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه و اله[11].

 


[1] ـ ابن هشام، ب1، ل200 و201. ابن سعد، پێشوو ب1، ل131 بیهقی، دلائل النبوه‌ ب1،
ل215. رازی دولابی، الذرَیه‌ الطاهره‌ ل46، ابن اثیر الكامل فی التاریخ ب2، ل39.

[2] ـ ابن اثیر، أسد الغابه‌، ب5، ل434، حلبی، السیرة الحلبیه‌ ب1، ل224، إبن حجر عسقلانی، الاصابه‌ فی تمیز الصحابه‌ (بیروت ـ دار احیاء التراث العربی) ب4، 281، ابن عبدالبر الاستیعاب فی معرفه‌ الاصحاب له په‌راوێزی، الاصابه‌) به‌رگی 4، ل279.

[3] ـ حلبی، السیرة الحلبیه‌ ب1، ل224.

[4] ـ مێرده‌ كانی پێشووی خه‌دیجه‌ عوته‌یق كوری عائز وه‌ ئه‌بوهاله‌ هیند كورِی نه‌باش. ابن اثیر أسد الغابه‌ ب5، ل434. ابن حجر، سه‌رچاوه‌ی پێشوو، 281، ابن عبر البر الاستیعاب فی معرفه‌ الاصحاب، ب4، ل280، حلبی السیرة الحلبی ب1، ل229. ابو سعید خرگوشی، شرف النبی، وه‌رگێرانی به‌ فارسی نجم الدین محمود راوندی، ل201، شیخ عبدالقادر بدران، تھذیب تاریخ دمشق، ب1، ل203، هه‌ندێ به‌لگه‌ كه‌ به‌ ده‌سته‌وه‌یه‌ ئه‌وه‌ رائه‌گه‌یینن گوایا خه‌دیجه‌ له‌پێشدا مێردی نه‌كردووه‌، وه‌ موحه‌ممه‌د (د ـ خ) یه‌كه‌مین مێردی بووه‌، وه‌هه‌ندآ له‌ مێژوو نوسانی هاوچه‌رخ داكۆكی له‌سه‌ر ئه‌و باسه‌ ئه‌كه‌ن، مرتضی العاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم ب1، ل121.

[5] ـ هه‌مان سه‌رچاوه‌ی پێشوو له‌ ابن سعد، بیهقی،ل215 , طبری ب2، ل197، حلبی سه‌رچاوه‌ی پێشوو، ابن اثیر الكامل فی التاریخ ب2، ل40.



1