نێرینه‌ك Ù„ بوخارینێرینه‌ك Ù„ بوخاری صه‌ØÛŒØا بوخاری[1] پر ب ناڤوده‌نگه‌ Ùˆ جهێ قه‌بوولێ یه‌ د ناڤ كتێبێن Øه‌دیسێ دا، د مه‌رته‌با خوه‌ دا گهایه‌ ÙˆÛŒ جهی كو كتێبێن دی نه‌گهانه‌ ÙˆÛŽ مه‌رته‌بی، پر زه‌Øمه‌ته‌ كو مرووڤ خه‌له‌تییه‌كی ژێرا Ú†ÛŽÙƒÛŽØŒ چكو Ú¾Ù†Ú¯ÛŽ مرووڤ د‌كه‌ڤێ به‌ر توهما بدعێ Ùˆ د‌ه‌ركه‌تنا Ú˜ رێكا باوه‌رداران.[2] Ú˜ به‌ر Ú¤ÛŽ یێكێ زێده‌ترێ Øه‌د‌یسڤانان Ú˜ ڤه‌ژه‌نینا ÙˆÛŽ دترسن Ùˆ Ù„ به‌رابه‌رێ ÙˆÛŽ دا شكه‌ستی Ùˆ ته‌سلیمن. زه‌هه‌بی ده‌رØه‌ق هنه‌ك Øه‌دیسان دا گووتیه‌: ئه‌گه‌ر نه‌ سه‌هوا «صه‌Øیػێ بویا منێ بگووتا د‌ه‌ستچێكریه‌. ئبن Øه‌زم هنه‌ك Ú˜ Øه‌دیسێن ÙˆÛŽ ده‌ره‌وین كرنه[3] ڤێجا كه‌تیه‌ به‌ر شه‌قوده‌قان، چكو ته‌سلیم بوونا د به‌رابه‌رێ هه‌مییێ ÙˆÛŽ یا د كتێبا بوخاری دا هاتی بویه‌‌ عه‌ده‌ت Ùˆ عه‌مه‌ل كرنا ب صه‌ØÛŒØا بوخاری جی گرتییه‌، ڤێجا ئێدی كه‌س نكارێ ب نێرینه‌ك ئازاد Ù„ÛŽ بنێرێ. لێبه‌لێ دگه‌ل Ú¤ÛŽ یێكێ دیسا Ú˜ÛŒ هنه‌ك Ú˜ مه‌زنێن Øه‌دسڤانان ئه‌و ڤه‌ژه‌نینه Ùˆ ب نێرینه‌ك ئازاد Ù„ÛŽ نێرینه‌ Ùˆ هنه‌ك گووتن ده‌رØه‌ق ÙˆÛŽ دا گووتنه‌ كو موهمترینێ وان گووتنێن ژێرینه‌: Ù¡- رێزكرن Ùˆ ته‌رتیبا كتێبێ Ùˆ گرێدانا ناڤبه‌ینا سه‌ردێر Ùˆ گووتنێن ÙˆÛŽ. Ù¢- Øه‌دیسێ دبرێ Ùˆ Ú˜ هه‌ڤ جودا دكێ، پچه‌كی د بابه‌ته‌كی دا تێنی Ùˆ هنه‌كی د بابه‌ته‌ك دی دا. جارنا روایه‌ت كو د چه‌ند جلدان دا هاتیه‌ Ú˜ هه‌ڤ Ùه‌رقه‌، جارنا هنه‌ك Ú˜ ÙˆÛŽ Ù¾ÛŽ سه‌نه‌د‌ا موتته‌صل Ùˆ هنه‌ك Ù¾ÛŽ سه‌نه‌د‌ا مونقه‌تع هاتیه‌ نڤیسین. Ú¤ÛŽ ده‌رØه‌قێ دا جارنا هنه‌كا ئه‌و ئشكال ئانینه‌ سه‌ر كو به‌ره‌ڤانێن ÙˆÛŽ نه‌كارینه‌ جه‌وابێ بدن.[4] Ù£- هنه‌ك Ú˜ Øه‌د‌یسڤانان ئشكال ئانینه‌ سه‌ر ١١٠Øه‌دیسێن ÙˆÛŽ كو ٣٢ Ú˜ وان موسلم Ú˜ÛŒ نه‌قل كرنه‌ Ùˆ ٧٨ Ú˜ÛŒ ته‌نێ د بوخارییێ دا هاتنه‌. Ù¤- هنه‌ك Ú˜ راوییان كو بوخاری Øه‌دیس Ú˜ وان نه‌قل كرنه‌ گوورا گووتنا Øه‌د‌یسڤانان نه‌جهێ باوه‌ریێ نه‌، ئه‌و Ú˜ÛŒ دووروبه‌رێ هه‌شتێ كه‌سانه‌. وه‌لØاصل، صه‌ØÛŒØا بوخاری لبال زێده‌ترێ Øه‌دسڤانان جهێ باوه‌ریێ یه‌ Ùˆ Ú˜ به‌ر گرنگیا مه‌رته‌با ÙˆÛŽ Ùˆ ترسا Ú˜ Ù„ÛŽ گرتنا دژوار Ùˆ هێرشا ته‌ØÙ„ØŒ بێی خره‌جر روایه‌تا ÙˆÛŽ قه‌بوول دكن. چكو زێده‌ترێ خه‌لكێ وه‌ گومان دكن كو ئه‌و مه‌زنترین كتێبا سه‌ر رویێ عه‌ردێ یه‌، ئان هه‌ما ئه‌و: «هه‌ڤرێزا قورئانێ یه‌ Ùˆ ئه‌گه‌ر د ماله‌كی دا بێ خوه‌ندن، ئه‌ھلێ مالێ Ú˜ نه‌خوه‌شیا وه‌بایێ تێن پارازتن. Ùˆ: ئه‌گه‌ر كه‌سه‌ك Ú˜ سه‌ری Øه‌تا بنی بخوینێ ÙˆÛŽ بگهێ مه‌خسه‌دا خوه‌ Ùˆ تشتا دخازێ ÙˆÛŽ ب د‌ه‌ستڤه‌ بێنێ. Ùˆ گووتنه‌: كه‌سێ ÙˆÛŽ د ده‌مێ ته‌نگی یێ دا بخوینێ، ئمكان تنه‌ ÙˆÛŽ بكه‌ڤێ Ùره‌هیێ Ùˆ خوه‌شی سه‌ر دا بێ. ھه‌ر وھا: صوارێ گه‌میێ، ئه‌گه‌ر ئه‌و د گه‌ل بێ ئمكان نینه‌ كو د ئاڤێ دا بخه‌نقێ».[5]
|