نێرینه‌ك ل بوخاری



 

نێرینه‌ك ل بوخاری

صه‌حیحا بوخاری[1] پر ب ناڤوده‌نگه‌ و جهێ قه‌بوولێ یه‌ د ناڤ كتێبێن حه‌دیسێ دا، د مه‌رته‌با خوه‌ دا گهایه‌ وی جهی كو كتێبێن دی نه‌گهانه‌ وێ مه‌رته‌بی، پر زه‌حمه‌ته‌ كو مرووڤ خه‌له‌تییه‌كی ژێرا چێكێ، چكو ھنگێ مرووڤ د‌كه‌ڤێ به‌ر توهما بدعێ و د‌ه‌ركه‌تنا ژ رێكا باوه‌رداران.[2]

 Ú˜ به‌ر Ú¤ÛŽ یێكێ زێده‌ترێ حه‌د‌یسڤانان Ú˜ ڤه‌ژه‌نینا ÙˆÛŽ دترسن Ùˆ Ù„ به‌رابه‌رێ ÙˆÛŽ دا شكه‌ستی Ùˆ ته‌سلیمن.

 Ø²Ù‡â€ŒÙ‡Ù‡â€ŒØ¨ÛŒ ده‌رحه‌ق هنه‌ك حه‌دیسان دا گووتیه‌: ئه‌گه‌ر نه‌ سه‌هوا «صه‌حیح»ێ بویا منێ بگووتا د‌ه‌ستچێكریه‌. ئبن حه‌زم هنه‌ك Ú˜ حه‌دیسێن ÙˆÛŽ ده‌ره‌وین كرنه[3] ڤێجا كه‌تیه‌ به‌ر شه‌قوده‌قان، چكو ته‌سلیم بوونا د به‌رابه‌رێ هه‌مییێ ÙˆÛŽ یا د كتێبا بوخاری دا هاتی بویه‌‌ عه‌ده‌ت Ùˆ عه‌مه‌ل كرنا ب صه‌حیحا بوخاری جی گرتییه‌، ڤێجا ئێدی كه‌س نكارێ ب نێرینه‌ك ئازاد Ù„ÛŽ بنێرێ. لێبه‌لێ دگه‌ل Ú¤ÛŽ یێكێ دیسا Ú˜ÛŒ هنه‌ك Ú˜ مه‌زنێن حه‌دسڤانان ئه‌و ڤه‌ژه‌نینه Ùˆ ب نێرینه‌ك ئازاد Ù„ÛŽ نێرینه‌ Ùˆ هنه‌ك گووتن ده‌رحه‌ق ÙˆÛŽ دا گووتنه‌ كو موهمترینێ وان گووتنێن ژێرینه‌:

١- رێزكرن و ته‌رتیبا كتێبێ و گرێدانا ناڤبه‌ینا سه‌ردێر و گووتنێن وێ.

٢- حه‌دیسێ دبرێ و ژ هه‌ڤ جودا دكێ، پچه‌كی د بابه‌ته‌كی دا تێنی و هنه‌كی د بابه‌ته‌ك دی دا. جارنا روایه‌ت كو د چه‌ند جلدان دا هاتیه‌ ژ هه‌ڤ فه‌رقه‌، جارنا هنه‌ك ژ وێ پێ سه‌نه‌د‌ا موتته‌صل و هنه‌ك پێ سه‌نه‌د‌ا مونقه‌تع هاتیه‌ نڤیسین. ڤێ ده‌رحه‌قێ دا جارنا هنه‌كا ئه‌و ئشكال ئانینه‌ سه‌ر كو به‌ره‌ڤانێن وێ نه‌كارینه‌ جه‌وابێ بدن.[4]

٣- هنه‌ك ژ حه‌د‌یسڤانان ئشكال ئانینه‌ سه‌ر ١١٠ حه‌دیسێن وێ كو ٣٢ ژ وان موسلم ژی نه‌قل كرنه‌ و ٧٨ ژی ته‌نێ د بوخارییێ دا هاتنه‌.

٤- هنه‌ك ژ راوییان كو بوخاری حه‌دیس ژ وان نه‌قل كرنه‌ گوورا گووتنا حه‌د‌یسڤانان نه‌جهێ باوه‌ریێ نه‌، ئه‌و ژی دووروبه‌رێ هه‌شتێ كه‌سانه‌.

وه‌لحاصل، صه‌حیحا بوخاری لبال زێده‌ترێ حه‌دسڤانان جهێ باوه‌ریێ یه‌ و ژ به‌ر گرنگیا مه‌رته‌با وێ و ترسا ژ لێ گرتنا دژوار و هێرشا ته‌حل، بێی خره‌جر روایه‌تا وێ قه‌بوول دكن. چكو زێده‌ترێ خه‌لكێ وه‌ گومان دكن كو ئه‌و مه‌زنترین كتێبا سه‌ر رویێ عه‌ردێ یه‌، ئان هه‌ما ئه‌و: «هه‌ڤرێزا قورئانێ یه‌ و ئه‌گه‌ر د ماله‌كی دا بێ خوه‌ندن، ئه‌ھلێ مالێ ژ نه‌خوه‌شیا وه‌بایێ تێن پارازتن. و: ئه‌گه‌ر كه‌سه‌ك ژ سه‌ری حه‌تا بنی بخوینێ وێ بگهێ مه‌خسه‌دا خوه‌ و تشتا دخازێ وێ ب د‌ه‌ستڤه‌ بێنێ. و گووتنه‌: كه‌سێ وێ د ده‌مێ ته‌نگی یێ دا بخوینێ، ئمكان تنه‌ وێ بكه‌ڤێ فره‌هیێ و خوه‌شی سه‌ر دا بێ. ھه‌ر وھا: صوارێ گه‌میێ، ئه‌گه‌ر ئه‌و د گه‌ل بێ ئمكان نینه‌ كو د ئاڤێ دا بخه‌نقێ».[5]



1 2 3 4 5 6 7 8 next