ئجازه‌تنامه‌ و كه‌ساتیێن علمیئجازه‌تنامه‌ و كه‌ساتیێن علمی
½ ئجازه‌تنامه‌ چیه‌ و ژ چرا یه‌؟
ژبوونا پاراستنا Øه‌د‌یسان Ú˜ د‌ه‌ستێ د‌ه‌ره‌وكه‌ر Ùˆ Øه‌د‌یسچێكه‌ران Ùˆ Ù¾ÛŽØ´ÛŒ گرتنا Ù„ گێرانا وان Øه‌د‌یسان Ú˜ ئالیێ یێن نه‌ناس Ùˆ نه‌ ئه‌ھل، زانایێن علمێ Øه‌د‌یسێ، Ú˜ مێژڤه‌ ئھتمام د‌انه‌ ب ره‌سم Ùˆ عه‌د‌ه‌تا د‌ان Ùˆ ستاند‌نا «ئجازه‌تا روایه‌تێ». Ø´ÛŽØ® Ùˆ مه‌زنێن علمێ Øه‌د‌یسێ، پشتی ئمتØان كرنێ د‌ه‌ما د‌ه‌رØه‌ق زانین Ùˆ ته‌قوا كه‌سه‌كی د‌ا پشتراست د‌بوونا، ئجازه‌تا روایه‌تێ د‌د‌ان ÙˆÛŒ. Ùه‌قیێن Ú¤ÛŒ علمی Ú˜ÛŒ Ú˜ بونا د‌ه‌ست ڤه‌ ئانینا ئعتبارا Ù„ گێران Ùˆ نه‌قل كرنا Øه‌د‌یسێ د‌ا د‌چوونا بال وان Ø´ÛŽØ® Ùˆ مه‌زنان، Ùˆ پشتی ھین كرنا علمێ Øه‌د‌یسێ، Ú˜ وان سه‌ید‌ایان ئجازه‌تا روایه‌تێ وه‌رد‌گرتان. ئه‌ڤ عه‌د‌ه‌تا قه‌نج ھێجا Ú˜ÛŒ ÙƒÛŽÙ… زێد‌ه‌ Ù¾ÛŽÙƒ تێ. ئه‌و ئجازه‌تا كو Ø´ÛŽØ® Ùˆ مه‌زنان د‌د‌ان، موخته‌ل٠بوون، یێك Ú˜ وان، ئجازه‌تا نڤیسكی Ùˆ د‌ه‌ڤكی بوو، Ùˆ ئه‌و كه‌سێ خوه‌یێ ÙˆÛŽ ئجازه‌تێ د‌بێژێ: «Ùلانكه‌س ب ئجازه‌تا نڤیسكی ئان د‌ه‌ڤكی خه‌به‌ر گھاند‌ من». ھه‌ما ئانه‌گوورا Ú¤ÛŽ سوننه‌ت Ùˆ عه‌د‌ه‌تا ھێژا، ئمام خومه‌ینی د‌ د‌ه‌ستپێكا كتێبا خوه‌ Ú†Ù„ Øه‌د‌یسێ د‌ا ھنه‌ك Ú˜ سلسله‌ یا ئ‌سنادا خوه‌ د‌نڤیسێ Ùˆ یێك یێك د‌بێژێ Øه‌تا د‌گھێنێ جه‌نابێ موØه‌ممه‌د‌ بن یه‌عقووبێ كوله‌ینی (ره‌Øما خود‌ێ Ù„ وان بێ). ئجازه‌تناما ئمام خومه‌ینی Ùˆ بیوگراÙا سه‌ید‌ایێن ئجازه‌ت د‌ایین وی، گوورا كو ئه‌وی بخوه‌ د‌ د‌ه‌سپێكا Ú†Ù„ Øه‌د‌یسێ د‌ا نڤیسیی. Ú†Ù„ Øه‌د‌یس بویه‌ كورد‌ی Ú˜ÛŒ ب نڤیسین Ùˆ د‌ه‌ڤكی ھنه‌ك Ú˜ سه‌ید‌ایێن مه‌زن Ùˆ ھێژایێن جھێ باوه‌ریێ ئجازه‌ د‌ان من؛ Ú˜ وانه‌: شێخێ پر زانا موته‌كه‌للمێ Ùه‌قیھێ ئوصوولی، ئه‌د‌بیبێ پر زانا Ø´ÛŽØ® موØه‌ممه‌د‌ رضا ئالێ عه‌للامه‌ Ø´ÛŽØ® موØه‌ممه‌د‌ ته‌قی یێ ئصÙھانی، اد‌ام الله‌ توÙیقه‌ - د‌ه‌ما ھاتی قومێ (Ø´ÛŽØ® موØه‌ممه‌د‌ رضا مه‌سجد‌ شاھی، وه‌Ùات كری د‌ سالا ١٣٦٢ Ú¾. Ù‚ØŒ یێك Ú˜ عالمێن مه‌زنێ ئصÙه‌ھانێ Ùˆ Ú˜ بنه‌مالا Ø´ÛŽØ® موØه‌ممه‌د‌ ته‌قی ئصÙه‌ھانی یه‌. ئه‌و Ú˜ شاگرد‌ێن میرزا یێ شیرازی Ùˆ سه‌یید‌ موØه‌ممه‌د‌ Ùشاره‌كی Ùˆ ئاخووند‌ خوراسانی Ùˆ ھه‌ڤال Ùˆ ھه‌ڤد‌ه‌رسێ ئایه‌توللاھ Ø´ÛŽØ® عه‌بد‌ول كه‌ریمێ Øائر بوو. Ø´ÛŽØ® Ú˜ سالا ١٣٤٤ Øه‌تا ١٣٤٥ Ú¾. Ù‚ Ù„ باژارێ قومێ د‌ا مژوولێ د‌ه‌رس خوه‌ند‌نێ بوو. پشتی شه‌ھاد‌ه‌تا مامێ خوه‌، Øاج ئاغا نوروللاھێ ئصÙه‌ھانی، ڤه‌گه‌ریا ئصÙه‌ھانێ Ùˆ Øه‌تا ئاخریكا عه‌مرێ خوه‌ Ù„ وێد‌ه‌رێ ما. ئه‌و، مه‌رجه‌عه‌ك یێ شیعان بوو كو Øه‌تا وه‌Ùاتێ Ù„ مه‌د‌ره‌سه‌یێن ئصÙه‌ھانێ د‌ا د‌ه‌رس د‌انا ÙˆÛŒ به‌رد‌ه‌وام بوو. جه‌د‌د‌ێ ÙˆÛŒ Ø´ÛŽØ® موØه‌ممه‌د‌ ته‌قی یێ ئصÙه‌ھانی، وه‌Ùات كری د‌ سالا ١٢٤٨ Ú¾. Ù‚ØŒ یێك Ú˜ Ùه‌قیھێن بناڤ Ùˆ د‌ه‌نگ Ùˆ Ú˜ شاگرد‌ێن وه‌Øید ‌بھبه‌ھانی بوویه‌. د‌ه‌رس د‌انا جه‌نابێ ÙˆÛŒ Ù„ باژارێ ئصÙه‌ھانێ د‌ا بوو، كو میرزایێ شیرازی Ùˆ سه‌یید‌ Øه‌سه‌نێ مود‌ه‌ررس Ú˜ شاگرد‌ێن ÙˆÛŒ بوونه‌. به‌رھه‌ما بناڤ Ùˆ د‌ه‌نگێ ÙˆÛŒ كتێبا «ھد‌ایه‌تول موسته‌رشد‌ین» د‌ شه‌رØا «مه‌عالمود‌د‌ین» د‌ا یه‌) Ùˆ سه‌ید‌ایێ زانایێ گرانقه‌د‌رێ عابد‌ێ سقه‌ Øه‌جی Ø´ÛŽØ® عه‌بباسێ قومی د‌ام توÙیقه (١٢٩٤ – ١٣٥٩ Ú¾. Ù‚) Ú˜ Øه‌د‌یسگێرێن مه‌زنێ شیعا Ù„ صه‌د‌سالا ١٤ Ùˆ یێك Ú˜ Ø´ÛŽØ® Ùˆ مه‌زنێن ئه‌ھلێ روایه‌تێ یه‌ كو ئمام خومه‌ینی Ú˜ ÙˆÛŒ ئجازه‌تا روایه‌تێ وه‌رگرتیه‌. جه‌نابێ ÙˆÛŒ سالێن د‌رێژ د‌گه‌ل عه‌للامه‌ یێ پر زانا میرزا Øه‌سه‌نێ نووری (ره‌Øما خود‌ێ Ù„ÛŽ بێ) بوویه‌ كو د‌ه‌رØه‌ق به‌رھه‌ڤ كرن Ùˆ نڤیسین Ùˆ ته‌صØÛŒØÛŽÙ† به‌رھه‌مێن میرزا گه‌له‌ك ئاریكارێ ÙˆÛŒ بوو. Ø´ÛŽØ® عه‌بباس كه‌سایه‌تیه‌ك لێكووله‌ك ژیر Ùˆ نڤیسه‌رێ كتێبێن زه‌ØÙÛŒ بوو. سه‌Ùینه‌تول بØار، یێك Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ یه‌ كو ته‌ئلیÙا ÙˆÛŽ ٢٧ سالان د‌ه‌وام كر. Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ نه‌: مه‌ÙاتیØول جنان، مونته‌ھه‌ل ئامال، ته‌تممه‌تول مونته‌ھا Ùˆ Ùه‌وائد‌ێ ره‌ضه‌وییه‌) ئه‌وا ھه‌رد‌وكا Ú˜ÛŒ Ú˜ مه‌ولا عالمێ زاھد‌ێ عابد‌ێ Ùه‌قیھێ موØه‌د‌د‌س میرزا Øوسه‌ینێ نووری نور الله‌ مرقد‌ه‌ الشری٠(Øاج میرزا Øوسه‌ین نوری طه‌به‌رسی (١٢٥٤ - ١٣٢٠ھ. Ù‚) Ùه‌قیھ، موÙه‌سسر Ùˆ Ù„ زه‌مینا علمێ Øه‌د‌یسێ د‌ا بێ میناك Ùˆ د‌ علمێ رجالێ د‌ا ژێھاتی بوو كو د‌ه‌رØه‌ق به‌لاڤ كرن Ùˆ پارازتنا Øه‌د‌یسێن ئه‌ھلێ به‌یتێ خوه‌یێ جھه‌ك مه‌زنه‌. جه‌نابێ ÙˆÛŒ Ú˜ شاگرد‌ێن Ø´ÛŽØ® العراقین، Ø´ÛŽØ® مورته‌ضا ئه‌نصاری Ùˆ میرزایێ شیرازی بوو. Øاج Ø´ÛŽØ® عه‌بباسێ قومی Ùˆ ئاغا بوزورگێ ته‌ھرانی، Ú˜ شاگرد‌ێن ÙˆÛŒ بخوه‌ نه‌ كو Ú˜ÛŽ ئجازه‌تا روایه‌تێ وه‌رگرتنه‌. Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ نه‌: مستد‌رك الوسائل، مستد‌رك مزار البØار، ئه‌ننه‌جموس سابق٠لوء لوء Ùˆ مه‌رجان، توØÙه‌توز زائر) Ú˜ عه‌للامه‌ Ø´ÛŽØ® مورته‌ضایێ ئه‌نصاری قدّ‌س سرّه‌ (Ø´ÛŽØ® مورته‌ضا ئه‌نصاری (١٢١٤ – ١٢٨١ Ú¾. Ù‚) ب نازناڤێ «خاته‌مول Ùوقه‌ھاء وه‌ل موجته‌ھد‌ین» Ú˜ نه‌ویێن جابر بن عبد‌ الله‌ الأنصاری یێ صه‌Øابی یێ پێغه‌مبه‌ر (سه‌لامێن خود‌ێ Ù„ÛŽ بن). جه‌نابێ ÙˆÛŒ یێكی Ú˜ سه‌راترینێ علمێ ئوصووله‌ كو ته‌Øه‌ووله‌ك مه‌زن Ù„ Ú¤ÛŒ علمی د‌ا چێكر. ھێجا Ú˜ÛŒ رامان Ùˆ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ Øه‌تا ب ئیروو مژارا قالێ Ùˆ جھێ به‌Øس Ùˆ لێكوولینێ یه‌ كو Ùه‌قیھ Ùˆ زانایێن ÙÙ‚Ú¾ÛŽ گه‌له‌ك ئه‌ھه‌میه‌تێ د‌د‌نێ كو Ø´Ù‡â€ŒØ±Ø Ùˆ شورووØÛŽÙ† زه‌ØÙÛŒ سه‌ر به‌رھه‌مێن جه‌نابێ ÙˆÛŒ نڤیسینه‌. ھنه‌ك Ú˜ سه‌ید‌ایێن ÙˆÛŒ ئه‌ڤن: Ø´ÛŽØ® موسا كاشÙول غطاء، Ø´ÛŽØ® عه‌لی كاشÙول غطاء، مه‌لا ئه‌Øمه‌د‌ێ نه‌راقی Ùˆ سه‌یید‌ موØه‌ممه‌د‌ موجاھد‌. Ú˜ مه‌جلسا د‌ه‌رسێ ÙˆÛŒ Ùه‌قیھێن گه‌له‌ك مه‌زن په‌روه‌رد‌ه‌ بوونه‌ كو ئاخووند‌ێ خوراسانی، میرزایێ شیرازی Ùˆ میرزا موØه‌ممه‌د‌ Øه‌سه‌نێ ئاشتیانی یێك Ú˜ وا نه‌. Ú˜ موھمترینێ به‌رھه‌مێن وی، ره‌سائل، مه‌كاسبه‌). ھه‌ر وھا سه‌ید‌ێ جھێ باوه‌ریێ Ùه‌قیھێ موته‌كه‌للمێ Ù¾ÛŽ باوه‌ر عه‌للامه‌ سه‌یید‌ موØسن ئه‌مینێ عاملی اد‌ام الله‌ تأیید‌اته ‌(Øوسه‌ینی یێ جه‌به‌ل عاملی، ب نازناڤێ «ئه‌مین» (١٢٨٢ – ١٣٧١ Ú¾. Ù‚) یێك Ú˜ مه‌زنێ زانایێن ئمامییه‌ Ùˆ یێك Ú˜ مه‌Ùاخر Ùˆ جھێ شانازی یێ شیعه‌ یێن د‌وازد‌ه‌ھ ئمامی یه‌. جه‌نابێ ÙˆÛŒ د‌ه‌رسێن د‌ه‌ستپێك Ùˆ موقه‌د‌د‌ه‌ماتێ ھه‌ما Ù„ زاد‌گه‌ھ Ùˆ وه‌لاتێ خوه‌ د‌ا خوه‌ند‌ Ùˆ پاشێ Ù„ باژارێ نه‌جه‌ÙÛŽØŒ بال ئاخووند‌ێ خوراسانی، شه‌ریعه‌تێ ئصÙه‌ھانی، Øاج ئاغا رضا ھه‌مه‌د‌انی، Ùˆ شیخ Ù…Øمد‌ تاھا نه‌جه‌٠و مه‌زنێن د‌ی د‌ه‌وام د‌ا ته‌كمیل كرنا زانینێن خوه‌. ئه‌و پشتی ته‌مام كرنا ته‌Øصیلێ، ڤه‌گه‌ریا جه‌به‌لێ عامل Ùˆ Ù„ وێد‌ه‌رێ د‌ه‌ستپێ لێكوولین Ùˆ ته‌ئلی٠و ته‌د‌ریسێ كر. Ú˜ جه‌نابێ ÙˆÛŒ گه‌له‌ك به‌رھه‌مێن علمی ڤه‌مانه‌ كو موھمترینێ وان كتێبا بناڤ Ùˆ د‌ه‌نگێ «ئه‌عیانوش شیعه‌» یه‌. Ú˜ Ú¤ÛŽ كتێبێ چه‌ند‌ین چاپ به‌ر د‌ه‌سته‌. Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ نه‌: ئه‌ساسوش شه‌ریعه‌، د‌ بابه‌تێ Ùقھا ئستد‌لالی، ئه‌د‌د‌ورره‌تول به‌ھییه‌، ئه‌لمه‌جالسوس سه‌نییه‌، مه‌عد‌ه‌ن ئه‌ل جه‌واھر ÙÛŒ علووم ئه‌ل ئه‌وائل وه‌ل ئه‌واخر) Ú˜ Ùه‌قیھێ عه‌للامه‌، نڤیسه‌ر سه‌ید‌ موØه‌ممه‌د‌ كورێ ھاشمێ موسه‌وی یێ ره‌ضه‌وی یێ ھند‌ی ئه‌وێ ژیان Ùˆ مرنا ÙˆÛŒ Ù„ نه‌جه‌Ùا ئه‌شره‌٠قد‌س سره‌ (١٢٤٢ - ١٣٢٣ Ú¾. Ù‚) Ù„ ھند‌ووستانێ Ú˜ د‌اییك بوو Ùˆ Ù„ باژارێ نه‌جه‌ÙÛŽ د‌ه‌رس خوه‌ند‌ Ùˆ ھه‌ما Ù„ وێد‌ه‌رێ وه‌Ùات كر. ئه‌و یێك Ú˜ شاگرد‌ێن شێخێ ئه‌نصاری یه‌. Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ نه‌: نه‌زمول له‌ئالی، د‌ بابه‌تێ رجال؛ ئه‌رجووزه‌، د‌ بابه‌تێ Ùقھ؛ ئه‌ل ئه‌ضواء ئه‌لمه‌زبه‌له‌، شه‌رØا كتێبا شه‌رایع؛ ته‌قریراتێن د‌ه‌رسا شێخێ ئه‌نصاری) Ú˜ عه‌للامه‌یێ ئه‌نصاری. ھه‌ر وھا سه‌ید‌ێ عالمێ جھێ باوه‌ریێ سه‌ید‌ ئه‌بول قاسمێ د‌ھكورد‌ی یێ ئصÙھانی (سه‌ید‌ ئه‌بول قاسمێ Øوسه‌ینی یێ د‌ھكورد‌ی، وه‌Ùات كری د‌ سالا ١٣٥٣ Ú¾. Ù‚ØŒ یێك Ú˜ شاگرد‌ێن میرزا Øه‌سه‌نێ شیرازی Ùˆ Ø´ÛŽØ® زه‌ینول عابد‌ینێ مازه‌ند‌ه‌رانی Ùˆ میرزا Øوسه‌ینێ نووری یه‌. Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ نه‌: Øاشیه‌ سه‌ر ته‌Ùسیرا صاÙی، Øاشیه‌ سه‌ر كتێبا واÙی، Øاشیه‌ سه‌ر مه‌كاسب Ùˆ ئه‌لوسیله‌تو ÙÛŒ ئه‌سسه‌یر وه‌سسولوك) Ú˜ سه‌ید‌ێ گرانقه‌د‌ر میرزا Ù…Øه‌ممه‌د‌ ھاشمێ ئصÙھانی قدس سره (موØه‌ممه‌د‌ ھاشم بن زه‌ینول عابد‌ینێ موسه‌وی یێ ئصÙه‌ھانی، ب نازناڤێ «چه‌ھار سووق» (١٢٣٥ – ١٣١٨ Ú¾.Ù‚) یێك Ú˜ Ùه‌قیھێن ئمامییه‌ Ùˆ براد‌ه‌رێ نڤیسه‌رێ كتێبا «ره‌وضاتول جنان»ه‌. ئه‌و یێك Ú˜ شاگرد‌ێن شێخێ ئه‌نصاری، سه‌یید‌ موØه‌ممه‌د‌ كازمێ یه‌زد‌ی Ùˆ Ø´ÛŽØ® الششه‌ریعه‌ یێ ئصÙه‌ھانی یه‌. Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ نه‌: ئستصØاب، ئوصوولێ ئالێ ره‌سوول، Øاشیه‌ سه‌ر كتێبا ئه‌سÙار، Øاشیه‌ سه‌ر كتێبا لومعه‌، Øاشیه‌ سه‌ر قه‌وانین، Øاشیه‌ سه‌ر مه‌عالم)
|