ئجازه‌تنامه‌ و كه‌ساتیێن علمی



Ð م

É مه‌جلسی، مه‌لا موحه‌ممه‌د‌ باقر بن موحه‌ممه‌د‌ ته‌قی یێ مه‌جلسی یێ ئصفه‌ھانی، مه‌شھوور ب «عه‌للامه‌ یێ مه‌جلسی» (١٠٣٧ – ١١١١ Ú¾ Ù‚) یێك Ú˜ زانایێن مه‌زنێ شیعان د‌ علوومێن موخته‌لفێ ئسلامی د‌ا، ب تایبه‌ت د‌ علمێ حه‌د‌یسێ د‌ا گه‌له‌ك ژێھاتی بوو. سه‌ید‌ایێن وی، بابێ ÙˆÛŒ Ùˆ Ø´ÛŽØ® حوررێ عاملی Ùˆ سه‌د‌ی عه‌لی خانێ شیرازی بوونه‌، Ùˆ ئه‌وی بخوه‌ گه‌له‌ك شاگرد‌ان وه‌كی: میرزا عه‌بد‌وللاھێ ئه‌فه‌ند‌ی (نڤیسه‌رێ كتێبا ئه‌لعوله‌ماء)ØŒ سه‌ید‌ نعمه‌توللاھێ جه‌زایری، مه‌لا صالحێ مازه‌ند‌ه‌رانی، ته‌ربیه‌ت كرن. ئه‌و، د‌ه‌رحه‌ق به‌رھه‌ڤ كرن Ùˆ كووم كرنا حه‌د‌یسێن ئمامییه‌ د‌ه‌ پر خه‌بتی Ùˆ پتر Ú˜ ٦٠ جلد‌ كتێب ب فارسی Ùˆ عه‌ره‌بی نڤیسینه‌. موھمترینێ به‌رھه‌مێن وی، كتێبا «بحارول ئه‌نوار»ه‌.  Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ نه‌: مرئاتول عوقوول، شه‌رحا كافی؛ حه‌یاتول قولووب، زاد‌ول مه‌عاد‌، حه‌ققول یه‌قین، جه‌لائول عویوون، حلیه‌تول موتته‌قین Ùˆ ئه‌ل ئه‌ربه‌عون حه‌د‌یسا.

É مه‌جلسی، مه‌لا موحه‌ممه‌د‌ ته‌قی بن مه‌قصوود‌ عه‌لی یێ ئصفه‌ھانی، مه‌شھوور ب «مه‌جلسیێ ئه‌ول» (-١٠٧٠ ھ ق) فه‌قیھ، موحه‌د‌د‌س، رجالی و كه‌سایه‌تیه‌ك عابد‌ و زاھد‌ بوویه‌. ل به‌رھه‌ڤ كرنا حه‌د‌یسێن شیعی د‌ا تێكه‌لیه‌ك بته‌ئسیر ھه‌بوویه‌. ژ شاگرد‌ێن شێخێ به‌ھایی و مه‌لا عه‌بد‌وللاھێ شووشته‌ری یه‌؛ ئه‌وی گه‌له‌ك به‌رھه‌م و كتێب ھه‌نه‌ كو مه‌شھوورترینێ وان ئه‌ڤن: شه‌رحا زیاره‌تێ جامعه‌، ره‌وضه‌تول موتته‌قین د‌ شه‌رحا مه‌ن لا یه‌حضوروھول فه‌قیھێ د‌ا، ئحیائول ئه‌حاد‌یس د‌ شه‌رحا ته‌ھزیب یا شێخێ طووسی، ئه‌ربه‌عوون حه‌د‌یس و شه‌رحا صه‌حیفه‌ یا سه‌ججاد‌ییه‌.

É مه‌سجد‌ شاھی، Ø´ÛŽØ® موحه‌ممه‌د‌ رضا وه‌فات كری د‌ سالا ١٣٦٢ Ú¾ Ù‚ØŒ یێك Ú˜ عالمێن مه‌زنێ ئصفه‌ھانێ Ùˆ Ú˜ بنه‌مالا Ø´ÛŽØ® موحه‌ممه‌د‌ ته‌قی ئصفه‌ھانی یه‌. ئه‌و Ú˜ شاگرد‌ێن میرزا یێ شیرازی Ùˆ سه‌یید‌ موحه‌ممه‌د‌ فشاره‌كی Ùˆ ئاخووند‌ خوراسانی Ùˆ ھه‌ڤال Ùˆ ھه‌ڤد‌ه‌رسێ ئایه‌توللاھ Ø´ÛŽØ® عه‌بد‌ول كه‌ریمێ حائر بوو. Ø´ÛŽØ® Ú˜ سالا ١٣٤٤ حه‌تا ١٣٤٥ Ú¾ Ù‚  Ù„ باژارێ قومێ د‌ا مژوولێ د‌ه‌رس خوه‌ند‌نێ بوو. پشتی شه‌ھاد‌ه‌تا مامێ خوه‌، حاج ئاغا نوروللاھێ ئصفه‌ھانی، ڤه‌گه‌ریا ئصفه‌ھانێ Ùˆ حه‌تا ئاخریكا عه‌مرێ خوه‌ Ù„ وێد‌ه‌رێ ما. ئه‌و، مه‌رجه‌عه‌ك یێ شیعان بوو كو حه‌تا وه‌فاتێ Ù„ مه‌د‌ره‌سه‌یێن ئصفه‌ھانێ د‌ا د‌ه‌رس د‌انا ÙˆÛŒ به‌رد‌ه‌وام بوو. جه‌د‌د‌ێ ÙˆÛŒ Ø´ÛŽØ® موحه‌ممه‌د‌ ته‌قی یێ ئصفه‌ھانی، وه‌فات كری د‌ سالا ١٢٤٨ Ú¾ Ù‚ØŒ یێك Ú˜ فه‌قیھێن بناڤ Ùˆ د‌ه‌نگ Ùˆ Ú˜ شاگرد‌ێن وه‌حید ‌بھبه‌ھانی بوویه‌. د‌ه‌رس د‌انا جه‌نابێ ÙˆÛŒ Ù„ باژارێ ئصفه‌ھانێ د‌ا بوو، كو میرزایێ شیرازی Ùˆ سه‌یید‌ حه‌سه‌نێ مود‌ه‌ررس Ú˜ شاگرد‌ێن ÙˆÛŒ بوونه‌. به‌رھه‌ما بناڤ Ùˆ د‌ه‌نگێ ÙˆÛŒ كتێبا «ھد‌ایه‌تول موسته‌رشد‌ین» د‌ شه‌رحا «مه‌عالمود‌د‌ین» د‌ا یه‌.

É موحه‌ققێ كه‌ره‌كی، شێخ عه‌لی بن عه‌بد‌ول عالی یێ مه‌یسی یێ كه‌ره‌كی، مه‌شھوور بوویی ب «موحه‌ققێ كه‌ره‌كی» و «موحه‌ققێ سانی» (- ٩٣٨ ھ ق) فه‌قیھ و ئوصوولیه‌ك ته‌مام و ژ مه‌فاخر و فه‌قیھێن مه‌زنێ شیعا یه‌. ئه‌و ل د‌ه‌مێ پاد‌شاھی یا صه‌فه‌وی ھات ئیرانێ و ل باژارێن قه‌زوین و ئصفه‌ھانێ د‌ا د‌ه‌ست ب د‌ه‌رس د‌انێ كر و شاگرد‌ێن بھاگران ته‌ربیه‌ت كرن كو ھنه‌ك ژ وان: شێخ عه‌لی منشار، سه‌ید‌ ئه‌میرێ ئه‌سته‌ر ئاباد‌ی و شێخ عه‌بد‌وننه‌بی یێ جه‌زایری نه‌ و به‌رھه‌ما وی یا پر بد‌ه‌نگ جامعول مه‌قاصد‌ه‌ د‌ شه‌رحا قه‌واعد‌ یا عه‌للامه‌ یێ حللی.

É موحه‌ممه‌د‌ھاشم بن زه‌ینول عابد‌ینێ موسه‌وی یێ ئصفه‌ھانی، ب نازناڤێ «چھارسووقی» (١٢٣٥ – ١٣١٨ ھ.ق) یێك ژ فه‌قیھێن ئمامییه‌ و براد‌ه‌رێ نڤیسه‌رێ كتێبا «ره‌وضاتول جنان»ه‌. ئه‌و یێك ژ شاگرد‌ێن شێخێ ئه‌نصاری، سه‌یید‌ موحه‌ممه‌د‌ كازمێ یه‌زد‌ی و شێخ الششه‌ریعه‌ یێ ئصفه‌ھانی یه‌. ژ به‌رھه‌مێن وی نه‌: ئستصحاب، ئوصوولێ ئالێ ره‌سوول، حاشیه‌ سه‌ر كتێبا ئه‌سفار، حاشیه‌ سه‌ر كتێبا لومعه‌، حاشیه‌ سه‌ر قه‌وانین، حاشیه‌ سه‌ر مه‌عالم.

É موفید، شێخ ئه‌بوو عه‌بد‌الله‌ موحه‌ممه‌د‌ بن نوعمان (٣٣٦ یا ٣٣٨ – ٤١٣ ھ.ق) مه‌شھوور ب «‌موفید‌» و «ئبن موعه‌للم» یێك ژ گره‌گرێن موتكه‌للم و موحه‌د‌د‌سێن شیعا یه‌. ئه‌وی ل زه‌مانێ خوه‌ د‌ا سه‌ید‌ایێ مه‌زنێ به‌غد‌ایێ بوو. ئه‌و ل بال حه‌ضره‌تێ ئمام مه‌ھد‌ی (سه‌لام ل سه‌ر بن) بقه‌د‌ر و قیمه‌ت بوو كو ل ھه‌ر د‌و نامه‌یێن كو ئمام مه‌ھد‌ی (سه‌لام ل سه‌ر بن) ژێرا رێكر بوون، ئمام، ناڤێن وه‌ك «ئه‌خون سه‌د‌ید‌» و «شێخ موفید‌» و «وه‌لییون ره‌شید‌» و «وه‌لییون موخله‌ص» و «ناصرون حه‌ق» و «د‌اعی ئلا حه‌ق» د‌ ختابێ د‌ا بكار ئانی بوون. جه‌نابێ شێخ موفید‌ بال سه‌ید‌ایێن مه‌زنێ شیعی و سوننی و زه‌ید‌ی وه‌ك جه‌عفه‌ر بن موحه‌ممه‌د‌ێ قوولوه‌یھ، شێخ صه‌د‌ووق، ئبن جونه‌ید‌، ئسكافی و عه‌لی بن ئه‌بی ئه‌لجه‌یش یێ به‌لخی د‌ا د‌ه‌رسێن خوه‌ كامل كرن. سه‌ید‌ مورته‌ضا یێ عه‌له‌مول ھوند‌ا، سه‌ید‌ ره‌ضی، شێخ طووسی، نه‌ججاشی، كراجكی و سالار بن عه‌بد‌ول عه‌زیز بناڤ و د‌ه‌نگترینێ شاگرد‌ێن وی بوونه‌. قاس د‌وصه‌د‌ به‌رھه‌مێن پچووك و مه‌زن ژ وی ڤه‌مانه‌ كو مه‌شھوورترینێ وان ئه‌ڤن: ئرشاد‌، ئختصاص، ئه‌وائل ئه‌لمه‌قالات، ئه‌مالی و موقنعه‌.

É موللا صه‌د‌را، موه‌حه‌مه‌د‌ێ كورێ ئبراھیمێ شیرازی (٩٧٩- ١٠٥٠ ھ ق) نازناڤێ وی «صه‌د‌رو د‌د‌ین» و «صه‌د‌رول موته‌ئه‌للھین»ه.‌ ناڤد‌ه‌نگ بویه‌ ب موللا صه‌د‌را و ژ حوكه‌مایێن ئسلامی یێن مه‌زنه‌. ئه‌و د‌انه‌رێ «حكمه‌تا موته‌عالییه‌» یه‌ و د‌ فه‌لسه‌فێ د‌ا فكرێن وی یێن نو و تازه‌ ھه‌نه‌. مه‌كته‌با فه‌لسه‌فی یا صه‌د‌رول موته‌ئه‌لھین پشتی وی سه‌ر مه‌كته‌بێن فه‌لسه‌فی یێن د‌ی كه‌ت و زێد‌ه‌ترێ حوكه‌مایێن ئسلامی پشتی وی ژ ێه‌یره‌وێن مه‌كته‌با وینه‌. ئه‌فارێ ئه‌ربه‌عه‌ كو فكرێن وی یێن فه‌لسه‌فی د‌ خوه‌ د‌ا گرتنه‌، ژ موھمترین ئه‌سه‌رێن وی نه‌. ئه‌و ژ فه‌قھێن موحه‌ققێ د‌اماد‌ و میرفند‌رسكی و شێخێ بھائی یه‌. مه‌لا موحسنێ فه‌یز و عه‌بد‌وره‌زاقێ لاھیجی ژی ژ فه‌قھین وینه‌. ته‌فسیرا قورئانێ، شه‌رحا ئوصوولا كافی، مه‌بد‌ه‌ء و مه‌عاد‌، مه‌فاتیحول غه‌یب، شه‌واھد‌و رروبووبییه‌، ئه‌سرارول ئایات، حاشیا سه‌ر شفایێ، ژ ئه‌سه‌رێن وی یێن نڤیساند‌ی نه‌.

É میرزا جه‌واد‌ێ ته‌بریزی وه‌فاتكریێ سالا ١٣٤٤ ھ زانایێ مه‌زنێ ھه‌ڤچاخ ب سالان د‌ نه‌جه‌فێ د‌ا ھه‌ڤرێ د‌گه‌ل موللا حوسه‌ینقولی یێ ھه‌مه‌د‌انی ل ته‌ھزیبێ د‌ا خه‌بات كریه‌. ل سالا ١٣٢٠ ێ ھ ق د‌ا ل ته‌برێزێ زڤریه‌ و پشتی ھنگێ ھاتیه‌ قومێ و مالا وی د‌ائم جھێ وه‌عز و شیره‌تان بویه‌. ئه‌وی د‌ه‌رحه‌ق ته‌ھزیب و د‌ورست كرنا ئه‌خلاق د‌ا ئه‌سه‌رێن ھێژایی ھه‌نه‌، وه‌ك: رسالا لقائوللاھ، ئه‌سراروصصه‌لات، ئه‌ل موراقبات فی ئه‌عمال ئه‌سسه‌نه‌ت.

Ð ن

É نه‌جمود‌د‌ین سووفی یێ خواره‌زمی، ئه‌حمه‌د‌ كورێ عومه‌ر كورێ موحه‌ممه‌د‌ (٥٤٠ – ٦١٨ ھ ق) ژ عارفێن مه‌شھوور و مه‌زنێن ته‌صه‌ووفێ یه‌. رساله‌تول خائف ئه‌ل ھائم عه‌ن له‌ومه‌ت ئه‌للائم؛ فه‌واتحول جه‌مال؛ مه‌نازلوسسائرین؛ منھاجوسسالكین، ژ ئه‌سه‌رێن وی یێن نڤیساری نه‌.

É نه‌راقی، ئه‌حمه‌د‌ بن موحه‌ممه‌د‌ مه‌ھد‌ی، وه‌فات كری د‌ سالا ١٢٤٤ Ú¾ Ù‚ØŒ ھه‌م فه‌قیھ Ùˆ ھه‌م موحه‌د‌د‌س بوو كو د‌ علوومێن رجال Ùˆ ریاضی Ùˆ زانینێن عه‌قلی د‌ا بناڤ بوو Ùˆ ب زوھد‌ Ùˆ ته‌قوایێ مه‌شھوور بوو. پترێ علوومان بال بابێ خوه‌ مه‌لا موحه‌ممه‌د‌ مه‌ھد‌ی یێ نه‌راقی كو یێك Ú˜ بێ ئه‌مسالێن ÙˆÛŽ د‌ه‌مێ بوو، ھین كر. سه‌ید‌ایێن ÙˆÛŒ یێن د‌ی سه‌یید‌ مھد‌ی  Ù€ به‌حرول عولووم Ùˆ Ø´ÛŽØ® جه‌عفه‌رێ كاشفول غطاء بوون. ئه‌و سه‌ید‌ایێ شێخێ ئه‌نصاری Ùˆ سه‌یید‌ موحه‌ممه‌د‌ شه‌فیعێ جاپلقی بوو. Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ نه‌: معراجوس سه‌عاد‌ه‌ت، مفتاحول ئه‌حكام، عه‌وائد‌ول ئه‌ییام، منھاجول وصوول ئلا علم ئه‌لئوصوول، موسته‌نه‌د‌ ئه‌ششیعه‌ Ùˆ د‌یوانا ÙˆÛŒ یا شعرێ ب زمانێ فارسی.

É نه‌وفلی،حوسه‌ین بن یه‌زید‌ شاعر و ھه‌لبه‌ستڤانێ بناڤ و د‌ه‌نگێ باژارێ ره‌ی بوویه‌؛ شێخ طووسی د‌ كتێبا رجالێ خوه‌ د‌ا ئه‌وی یێك ژ صه‌حابی یێن ئمام رضا (سه‌لام ل سه‌ر بن) حه‌سباند‌یه‌. جه‌نابێ وی ل باژارێ ره‌ی د‌ا وه‌فات كر.

É نوری یێ طه‌به‌رسی، حاج میرزا حوسه‌ین بن محمد‌ تقی  (١٢٥٤ - ١٣٢٠ Ú¾ Ù‚) فه‌قیھ، موفه‌سسر Ùˆ Ù„ زه‌مینا علمێ حه‌د‌یسێ د‌ا بێ میناك Ùˆ د‌ علمێ رجالێ د‌ا ژێھاتی بوو كو د‌ه‌رحه‌ق به‌لاڤ كرن Ùˆ پارازتنا حه‌د‌یسێن ئه‌ھلێ به‌یتێ خوه‌یێ جھه‌ك مه‌زنه‌. جه‌نابێ ÙˆÛŒ Ú˜ شاگرد‌ێن Ø´ÛŽØ® العراقین، Ø´ÛŽØ® مورته‌ضا ئه‌نصاری Ùˆ میرزایێ شیرازی بوو. حاج Ø´ÛŽØ® عه‌بباسێ قومی Ùˆ ئاغا بوزورگێ ته‌ھرانی، Ú˜ شاگرد‌ێن ÙˆÛŒ بخوه‌ نه‌ كو Ú˜ÛŽ ئجازه‌تا روایه‌تێ وه‌رگرتنه‌. Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ نه‌: موسته‌د‌ره‌ك ئه‌ل وه‌سائل، موسته‌د‌ره‌ك مزار البحار، نه‌جموسساقب، لوء لوء Ùˆ مه‌رجان، توحفه‌توززائر.



back 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11