ئجازه‌تنامه‌ Ùˆ كه‌ساتیێن علمیÉ عه‌بد‌وللاھ بن عه‌بباس د‌ زارووكاتی یا خوه‌ د‌ا د‌گه‌ل پێغه‌مبه‌ر بویه‌ ص Ùˆ Ú˜ یار Ùˆ ھه‌ڤالێن Øه‌زره‌تێ عه‌لی یێ میرێ باوه‌رد‌ارا یه‌، موÙه‌سسرێن مه‌شھوورێن قورئانێ Ú˜ تابعی یا Ùه‌قھێن ÙˆÛŒ Øه‌ساب د‌بن. ئه‌و Ù¾ÛŽ ناێن خاری ھاتیه‌ ناڤ كرن Ùˆ په‌صنێ ÙˆÛŒ ھاتنه‌ د‌ایین: ته‌رجومانول قورئان، Ùارسول قورئان، صه‌برا ئوممه‌تێ، ره‌ئیسێ موÙه‌سسران Ùˆ سه‌ید‌ایێ وان. É عه‌یاشی، موØه‌ممه‌د‌ بن مه‌سعوود‌ بن عه‌یاشێ، سلمی یێ سه‌مه‌رقه‌ند‌ی، Ù¾ÛŽ ناڤ Ùˆ د‌ه‌نگێ عه‌یاشی مه‌شھوور بویه‌. Ú˜ راویێن ته‌به‌قا ھه‌شتێ یێ سه‌د‌ێ سسێ یه‌. سقه‌یه‌ Ùˆ پر Øه‌د‌یس زان. ژێرا د‌وصه‌د‌ ته‌صنی٠گووتنه‌ كو مه‌شھوورترینێ وان ته‌Ùسیرا قورئانێ یه‌ ب ناڤێ: ته‌Ùسیرا عه‌یاشی. à غ É غه‌زالی، ئه‌بو Øامد‌ موØه‌ممه‌د‌ بن موØه‌ممه‌د‌ (٤٥٠- Ù¥Ù Ù¥ Ú¾) له‌قه‌با ÙˆÛŒ Øوججه‌تول ئسلامه‌، Ú˜ مه‌زنترین Ùه‌قیھێن شاÙعییایه‌ Ùˆ د‌ عه‌قید‌ێ د‌ا ئه‌شعه‌ری بویه‌. Ù„ نیشابوورێ كه‌ت ناڤ Ùه‌قھێن ئمامل Øه‌ره‌مه‌ین جووه‌ینی د‌ا Ùˆ Ú˜ ÙˆÛŒ گه‌له‌ك قه‌د‌ر Ùˆ قیمه‌ت د‌یت. وه‌زیرێ نزامول مولكێ تووسی Ú˜ به‌ر قه‌د‌ر Ùˆ قیمه‌تێ وی، مه‌د‌ره‌سا پر موھم یا نزامییه‌ یا به‌غد‌ایێ سپارت د‌ه‌ستێ ÙˆÛŒ. غه‌زالی پشتی د‌ه‌مه‌كی Ú˜ به‌ر گوھه‌رینه‌ك مه‌زن یا روØی، كو تێد‌ا په‌ید‌ا بی Ú˜ علمێن ره‌سمی د‌ه‌ست كشاند‌ Ùˆ رێكا ته‌صه‌ووÙÛŽ Ú˜ خوه‌ را بژارت.ئه‌سه‌رێن ژێری ھنه‌ك Ú˜ كتێبێن ÙˆÛŒ نه‌: ئه‌ل وه‌سیت Ùˆ ئه‌ل به‌سیت، د‌ علمێ ÙÙ‚Ú¾ÛŽ د‌ا؛ ئØیائو عولووم ئه‌د‌د‌ین؛ ئه‌ل موسته‌صÙا، د‌ علمێ ئوصوولێ د‌ا؛ معیارول علم؛ ته‌ھاÙوتول Ùه‌لاسÙه‌. à Ù‌ É Ùه‌یزێ كاشانی، موØه‌ممه‌د‌ موØسن كورێ شاه‌مورته‌زا. د‌ سالا ١٠٩١ Ú¾ Ù‚ وه‌Ùات كریه‌. موØه‌د‌د‌س Ùˆ Ùه‌قیھ Ùˆ عار٠و Øه‌كیمێ سه‌د‌ێ ١١. ئه‌و Ùه‌قیێ شێخێ بھائی Ùˆ سه‌ید‌ ھاشمێ به‌Øرانی Ùˆ صد‌رول موته‌ئه‌للھین بویه‌ Ùˆ ئه‌سه‌را Ùكرێن صه‌د‌رول موته‌ئه‌للھین د‌ ئه‌سه‌رێن Ùه‌یز را خویا د‌كن. عه‌للامه‌ یێ مه‌جلسی، سه‌یید‌ نعمه‌توللاھێ جه‌زائری، قازی سه‌عید‌ێ قوممی Ùˆ.. Ú˜ Ùقیێن ÙˆÛŒ بوونه‌. د‌وورا ٩٠ئه‌سه‌را نسبه‌ت د‌انه‌ بالێ ڤه‌، كتێبێن ژێری ھنه‌ك Ú˜ وانه‌: ته‌Ùسیرا صاÙی، كتێبا Øه‌د‌یسی یا واÙی، مه‌Øه‌ججه‌تول به‌یزاء ÙÛŒ ته‌زیب ئه‌ل ئØیاء،شاÙی، علمول یه‌قین، ئه‌ل Øه‌قایق، كه‌لماتون مه‌كنوونه‌،ئه‌ل ئوصوول ئه‌ل ئه‌صلییه‌. à ق‌ É قازی سه‌عید‌، موØه‌ممه‌د‌ سعید‌ێ قمی Ú˜ مه‌زنێن زانایێن شیعا یه‌ Ùˆ Ú˜ عالمێن مه‌زنێن Øه‌د‌یس Ùˆ Øكمه‌ت Ùˆ ئه‌د‌ه‌بییاتێ Øه‌ساب د‌بێ Ùˆ مه‌یلا بال عرÙانێ ڤه‌ پر د‌ ÙˆÛŒ د‌ا ھه‌بی. ئه‌و Ú˜ Ùه‌قیێن موللا موØسنێ Ùه‌یز Ùˆ موللا عه‌بد‌و رره‌زاقێ لاھیجی Ùˆ مللا ره‌جه‌ب عه‌لی یێ ته‌بریزی یه‌. Ù„ سالا ١١٠٣ Ú¾ Ù‚ Ù„ باژارێ قومێ وه‌Ùات كریه‌. ئه‌سه‌رێن ژێری Ú˜ ÙˆÛŒ نه‌: ئه‌ربه‌عون Øه‌د‌یس، ئه‌سرارو صصه‌لات، Øاشیه‌ یا ئشاراتێ، Øقیقه‌توصصه‌لات، شه‌رØا ته‌وØید‌ا صه‌د‌ووق، به‌وارقول مه‌له‌كووتییه‌، كلید‌ا بھشتێ. à ك É كوله‌ینی یێ رازی، موØه‌ممه‌د‌ بن یه‌عقووب بن ئسØاق مه‌شھوور ب «سقه‌تول ئسلام» (- ٣٢٨ ئان ٣٢٩ Ú¾ Ù‚) یێك Ú˜ مه‌زنێ موØه‌د‌د‌س Ùˆ Øه‌د‌یسگێرێن شیعا Ùˆ ھه‌ر وھا سه‌ید‌ایێ سه‌ید‌ایێن ئه‌ھلێ Øه‌د‌یسێ یه‌ Ùˆ Ù„ Ú¤ÛŒ علمی د‌ا Ù„ تاریخێ د‌ا سه‌راترین كه‌س تێ Øه‌سابێ. ئه‌و بال زێد‌ه‌تر Ú˜ Ú†Ù„ كه‌سان علمێ Øه‌د‌یسێ Ùێر بوو. گه‌له‌ك Ú˜ مه‌زنێن ئه‌ھلێ Øه‌د‌یسێ Ú˜ ÙˆÛŒ Øه‌د‌یس نه‌قل كرنه‌، یێن وه‌ك: جه‌عÙه‌ر بن موØممه‌د‌ بن قوولوه‌یھ، ھاروون بن مووسا یێ تلعكبری. كوله‌ینی ئه‌ولین نڤیسه‌ر Ú˜ نڤیسه‌رێن چار كتێبێن سه‌ره‌كی یێن شیعا یه‌ كو د‌ د‌رێژیا چه‌ند‌ سالا د‌ا كتێبا پر به‌ركه‌تی یا «كاÙی» د‌ سێ به‌شێن «ئوصوول» Ùˆ «Ùورووع» Ùˆ «ره‌وضه‌» د‌ا به‌رھه‌ڤێ سه‌رھه‌ڤ كر. Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ نه‌: كتاب ئه‌ررجال، ره‌سائل ئه‌لئه‌ئممه‌، كتاب ره‌د‌د‌ قه‌رامه‌ته‌ Ùˆ ھه‌ر وھا كتاب ته‌عبیر ئه‌رروئیا.
|