ئجازه‌تنامه‌ و كه‌ساتیێن علمی



ژ بابێ وی شێخ الطائفه‌ ئه‌بی جه‌عفه‌ر موحه‌ممه‌د‌ێ كورێ حه‌سه‌نێ طووسی خوه‌یێ كتێبێن ته‌ھذیب و «ئستبصار، (٣٨٥ – ٤٦٠ ھ. ق) مه‌شھوور ب «شێخوططائفه‌» یێك ژ مه‌زنترین زانایێن جھانا ئسلامێ یه‌. طووسی ره‌ئیسێ فه‌قیھ و موتكه‌للمێ زه‌مانێ خوه‌ بوو و ل بابه‌تێ علمێن رجال، ئه‌د‌ه‌ب و ته‌فسیر و حه‌د‌یسێ د‌ا گه‌له‌ك بلند‌مه‌رته‌به‌ بوو. سه‌ید‌ایێن وی شێخ موفید‌، سه‌ید‌ مورته‌ضا، ئبن غه‌زائری، ئبن عه‌بد‌وون، بوونه‌؛ شێخ خوه‌ی د‌و كتێبا مه‌شھوور یا شیعه‌ یانی ئستبصار و ته‌ھزیبێ یه‌ كو ھه‌رد‌و ژ چار كتێبێن سه‌ره‌كی یا ئمامییه‌ تێن حه‌سابێ. كتێبێن نھایه‌ و خلاف و مه‌بسووط د‌ بابه‌تێ فقھێ و كتێبێن وه‌ك: فھرست، رجال، ئختیارو مه‌عرفه‌ت ئه‌ررجال، عد‌د‌ه‌تول ئوصوول، ئه‌لغه‌یبه‌ت، ئه‌تتبیان فی ته‌فسیر ئه‌لقورئان، ته‌لخیص ئه‌ششافی، مصباحول موجته‌ھد‌، ژ وی نه‌. شێخ طووسی پشتی شه‌وتین و ژناڤ چوونا كتێبخانا وی (د‌ سالا ٤٤٨ ھ.ق) ژ به‌غد‌ایێ به‌ره‌و نه‌جه‌فێ ڤه‌ چوو و مه‌د‌ره‌سه‌ یا علمییه‌ یا نه‌جه‌فێ د‌امه‌زراند‌)

ژ سه‌رووكێ فه‌قیھ و موته‌كه‌للمان شێخ ئه‌بی عه‌بد‌للاھ موحه‌ممه‌د‌ بن موحه‌ممه‌د‌ بن نوعمان، شێخێ موفید (٣٣٦ یا ٣٣٨ – ٤١٣ ھ.ق) مه‌شھوور ب «موفید‌» و «ئبن موعه‌للم» یێك ژ گره‌گرێن موتكه‌للم و موحه‌د‌د‌سێا یه‌. ئه‌ود‌ زه‌مانێ خوه‌ د‌ا سه‌ید‌ایێ مه‌زنێ به‌غد‌ایێ بوو. ل بال حه‌زره‌تێ ئمام مه‌ھد‌ی (سه‌لام لێ بن) بقه‌د‌ر و قیمه‌ت بوو كو ل ھه‌ر د‌و نامه‌یێن كو ئمام مه‌ھد‌ی (سه‌لام ل سه‌ر بن) ژێرا رێكر بوون، ئمام، ناڤێن وه‌ك «ئه‌خون سه‌د‌ید‌» و «شێخ موفید‌» و «وه‌لییون ره‌شید‌» و «وه‌لییون موخله‌ص» و «ناصرون حه‌ق» و «د‌اعی ئلا حه‌ق» د‌ ختابێ د‌ا بكار ئانی بوون. جه‌نابێ شێخ موفید‌ بال سه‌ید‌ایێن مه‌زنێ شیعی و سوننی و زه‌ید‌ی وه‌ك جه‌عفه‌ر بن موحه‌ممه‌د‌ێ قوولوه‌یھ، شێخ صه‌د‌ووق، ئبن جونه‌ید‌، ئسكافی و عه‌لی بن ئه‌بی ئه‌لجه‌یش یێ به‌لخی د‌ا د‌ه‌رسێن خوه‌ كامل كرن. سه‌ید‌ مورته‌ضا یێ عه‌له‌مول ھوند‌ا، سه‌ید‌ ره‌ضی، شێخ طووسی، نه‌ججاشی، كراجكی و سالار بن عه‌بد‌ول عه‌زیز بناڤ و د‌ه‌نگترینێ شاگرد‌ێن وی بوونه‌. قاس د‌وصه‌د‌ به‌رھه‌مێن پچووك و مه‌زن ژ وی ڤه‌مانه‌ كو مه‌شھوورترینێ وان ئه‌ڤن: ئرشاد‌، ئختصاص، ئه‌وائل ئه‌لمه‌قالات، ئه‌مالی و موقه‌ننعه‌)

ژ سه‌ید‌ایێ خوه‌، ره‌ئیسێ موحه‌د‌د‌سان شێخ ئه‌بی جه‌عفه‌ر موحه‌ممه‌د‌ كورێ عه‌لی كورێ حوسه‌ین كورێ مووسا كورێ بابه‌وه‌یھێ قومی خوه‌یێ كتێبا «من لا یحضره‌ الفقیه»‌، (مه‌شھوور بوویی ب «ئبن بابوه‌یھ» و «صه‌د‌ووق» (- ٣٨١ ھ. ق) یێك ژ مه‌زنێ زانایێن ئمامییه‌ و یێك ژ مه‌زنێ ئه‌ھلێ حه‌د‌یس و فقھا شیعی یه‌. ئه‌و ل د‌ه‌مێ غه‌یبه‌تا كورت یا ئمام مه‌ھد‌ی (سه‌لام لێ بن) و پێ د‌وعا یا وی حه‌زره‌تی ژ د‌اییك بوو. جه‌نابێ وی ژ بابێ خوه‌، عه‌لی بن بابوه‌یھ، موحه‌ممه‌د‌ بن حه‌سه‌ن بن وه‌لید‌ و جه‌عفه‌ر بن موحه‌ممه‌د‌ یێ قوولوه‌یھ روایه‌ت نه‌قل كرنه‌ و یێك وه‌ك ئبن شازان، غه‌زائری، شێخ ئه‌بوو جه‌عفه‌ر موحه‌ممه‌د‌ د‌وریستی ژ جه‌نابێ وی روایه‌ت نه‌قل كرنه‌ و گێرانه‌. ھاتیه‌ گووتن كو نڤیس و به‌رھه‌مێن وی ژ سێصه‌د‌ان ژی زێد‌ه‌ترن كو مه‌شھوورترینێ وان ئه‌ڤن: مه‌ن لا یه‌حزه‌روھول فه‌قیھ، ئكمال ئه‌د‌د‌ین وه‌ ئتمام ئه‌ننعمه‌، ئه‌لخصال، ئه‌تته‌وحید‌، عویونو ئه‌خبار ئه‌ررضا، ئه‌لئه‌مالی، مه‌عانی ئه‌لئه‌خبار، عله‌ل ئه‌ششه‌رایع، ھد‌ایه‌ت و موقه‌ننه‌ع. مه‌زار و قه‌برێ وی ل باژارێ ره‌ی د‌ا زیاره‌تگه‌ھا حه‌ژێكه‌رێن ئه‌ھلێ به‌یتێ یه‌)

ژ شێخ ئه‌بول قاسم جه‌عفه‌ر كورێ قوولوه‌یھ (ئه‌بول قاسم جه‌عفه‌ر بن موحه‌ممه‌د‌ بن قوولوه‌یھ یێ قومی (- ٣٦٨ ھ. ق) ژ موحه‌د‌د‌س (حه‌د‌یسگێر) و فه‌قیھێن مه‌زنێ شیعا ل صه‌د‌سالا چارێ ھجری یه‌. جه‌نابێ وی ژ كوله‌ینی و ئبن عوقد‌ه‌ھ و عه‌لی بن بابوه‌یھ یێ قومی (بابێ شێخ صه‌د‌ووق) روایه‌ت گێرانه‌ و یێن وه‌ك شێخ موفید‌ و نه‌ججاشی و یێن د‌ی ژ وی روایه‌ت نه‌قل كرنه‌. د‌ بابه‌تێن فقھ و حه‌د‌یسێ د‌ا چه‌ند‌ كتێب نڤیسینه‌ كو «كامل ئه‌ززیارات» بناڤ و د‌ه‌نگترینێ وانه‌)

ژ سه‌ید‌ایێ گرانقه‌د‌ر ثقة الإسلام موحه‌ممه‌د‌ كورێ یه‌عقووبێ كوله‌ینی خوه‌یێ كافیێ (موحه‌ممه‌د‌ بن یه‌عقووب بن ئسحاقێ كوله‌ینی یێ رازی، مه‌شھوور ب «سقه‌تول ئسلام» (- ٣٢٨ ئان ٣٢٩ ھ. ق) یێك ژ مه‌زنێ موحه‌د‌د‌س و حه‌د‌یسگێرێن شیعا و ھه‌ر وھا سه‌ید‌ایێ سه‌ید‌ایێن ئه‌ھلێ حه‌د‌یسێ یه‌ و ل ڤی علمی د‌ا ل تاریخێ د‌ا سه‌راترین كه‌س تێ حه‌سابێ. ئه‌و بال زێد‌ه‌تر ژ چل كه‌سان علمێ حه‌د‌یسێ فێر بوو. گه‌له‌ك ژ مه‌زنێن ئه‌ھلێ حه‌د‌یسێ ژ وی حه‌د‌یس نه‌قل كرنه‌، یێن وه‌ك: جه‌عفه‌ر بن موحممه‌د‌ بن قوولوه‌یھ، ھاروون بن مووسا یێ تلعكبری. كوله‌ینی ئه‌ولین نڤیسه‌ر ژ نڤیسه‌رێن چار كتێبێن سه‌ره‌كی یێن شیعا یه‌ كو د‌ د‌رێژیا چه‌ند‌ سالا د‌ا كتێبا پر به‌ركه‌تی یا «كافی» د‌ سێ به‌شێن «ئوصوول» و «فورووع» و «ره‌وضه‌» د‌ا به‌رھه‌ڤێ سه‌رھه‌ڤ كر. ژ به‌رھه‌مێن وی نه‌: كتاب ئه‌ررجال، ره‌سائل ئه‌لئه‌ئممه‌، كتاب ره‌د‌د‌ قه‌رامه‌ته‌ و ھه‌ر وھا كتاب ته‌عبیر ئه‌رروئیا)

ژ عه‌لی یێ كورێ ئبراھیم (كورێ ھاشمێ قومی، موحه‌د‌د‌س، موفه‌سسر و فه‌قیھێ ئاخریكا صه‌د‌سالا سێ و د‌ه‌ستپێكا صه‌د‌سالا چارێ ھجری و یێك ژ سه‌ید‌ایێن شێخ كوله‌ینی بوویه‌. ھاتیه‌ گووتن كو ئه‌و گه‌له‌ك به‌رھه‌م به‌رد‌ه‌ست كرنه‌، ژ وانه‌: كتاب مه‌ناقب، قورب ئه‌لئه‌سناد‌، كتاب ئه‌ششرایع، كتاب مه‌غازی، كتاب ئه‌لئه‌نبیاء و ھه‌ر وھا ته‌فسیرا قورئانا كه‌ریم. مه‌زار و قه‌برێ وی ل باژارێ قومێ د‌ا یه‌)

ژ بابێ وی (ئبراھیم بن ھاشمێ قومی، ژ یارانێن ئمام جه‌واد‌ بوویه‌ و ژ صه‌حابیێن ئمامان (سه‌لامێن خود‌ێ ل سه‌ر وان بن) گه‌له‌ك روایه‌ت نه‌قل كرنه‌. ھاتیه‌ گووتن كو ئه‌ولین كه‌س بویه‌ كو حه‌د‌یسێن كووفیان ل باژارێ قومێ د‌ا به‌لاڤ كریه‌. نه‌واد‌ر وه‌ قه‌ضایا ئه‌میرول موئمنین، یێك ژ به‌رھه‌مێن وی نه‌)

ژ نه‌وفلی (حوسه‌ین بن یه‌زیدێ نه‌وفلی، شاعر و ھه‌لبه‌ستڤانێ بناڤ و د‌ه‌نگێ ره‌یێ بوویه‌؛ شێخ طووسی د‌ رجالا خوه‌ د‌ا ئه‌وی یێك ژ صه‌حابی یێن ئمام رضا (سه‌لام لێ بن) حه‌سباند‌یه‌. ل باژارێ ره‌ی د‌ا وه‌فات كر)

ژ سه‌كوونی(ئسماعیل بن ئه‌بی زیاد‌ یێ سه‌كوونی، یێك ژ عاممه‌ (ئه‌ھلێ سوننه‌ت) بوویه‌ و ژ ئمام صاد‌ق (سه‌لام ل سه‌ر بن) روایه‌ت نه‌قل كرنه‌؛ شێخ طووسی د‌ كتێبا «عد‌د‌ه‌تول ئوصوول»ێ د‌ا نڤیسیه‌ كو زانایێن ئمامییه‌ ب روایه‌تێن وی گێرایین عه‌مه‌ل كرنه‌. (بنێره‌ كتێبا عد‌د‌ه‌تول ئوصوول، ج ١، ص ٣٨)

ژ ئه‌بی عه‌بد‌للاھ (سه‌لام لێ بن) گێرایه‌ كو گووت:

أن النبی صلی الله علیه و آله بعث سریة؛ فلما رجعوا قال: مرحبا بقوم، قضوا الجهاد الأصغر و بقی علیهم الجهاد الأکبر. فقیل یا رسول الله ما الجهاد الأکبر؟ قال جهاد النفس.



back 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 next