ئجازه‌تنامه‌ Ùˆ كه‌ساتیێن علمییانی: سه‌كوونی Ú˜ Øه‌زره‌تێ ئمام صاد‌ق (سه‌لام Ù„ÛŽ بن) گێرایه‌ كو كه‌ره‌م كر: «پێغه‌مبه‌ر (ص) له‌شكه‌ره‌ك رێكر، ڤێجا د‌ه‌ما زڤرین، كه‌ره‌م كر: عاÙه‌رم Ùˆ خوه‌شی Ùˆ به‌رÙره‌ھی Ú˜ ÙˆÛŽ كوومێ را كو جھاد‌ا بچووك Ù¾ÛŽÙƒ ئانین Ùˆ جھاد‌ا مه‌زن Ù„ سه‌ر وان مایی. ھات گووتن ئه‌ی ره‌سوولێ خود‌ێ، جھاد‌ا مه‌زن چیه‌؟ كه‌ره‌م كر: جھاد‌ا گه‌ل نه‌Ùسێ یه‌» (Ùورووعا كاÙی، ج ٥،ص ١٢، بابه‌تێ «جھاد‌»، قسمێ «وجووھێ جھاد‌»، Øه‌د‌یسا Ù£). كه‌ساتیێن علمی
بیوگراÙا زانایێن د‌ بنپه‌رێ كتێبا Ú†Ù„ Øه‌د‌یسا ئمام خومه‌ینی د‌ا ھاتین‌، گوورا رێزا ئه‌لÙبێ یان Ë ئه‌ل٠É ئبراھیم بن ھاشمێ قومی، Ú˜ یاران Ùˆ صه‌Øابی یێن ئمام جه‌واد‌ (سه‌لام Ù„ سه‌ر بن) بوویه‌ كو Ú˜ صه‌Øابی یێن ئمامان (سه‌لامێن خود‌ێ Ù„ سه‌ر وان بن) گه‌له‌ك روایه‌ت نه‌قل كرنه‌. ھاتیه‌ گووتن كو ئه‌ولین كه‌سێ كو Øه‌د‌یسێن كووÙیان Ù„ باژارێ قومێ د‌ا به‌لاڤ كریه‌، ھه‌ما ئه‌و بوویه‌. كتێبا نه‌واد‌ر وه‌ قه‌ضایا ئه‌میرول موئمنین، یێك Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ نه‌. É ئبن تاووس، ره‌زییود‌د‌ین عه‌لی بن مووسا بن جه‌عÙه‌ر (٥٨٩ – ٦٦٤ Ú¾ Ù‚) عالمه‌ك عابد‌ Ùˆ زاھد‌ Ùˆ خوه‌یێ مه‌قامات Ùˆ كه‌راماتا بویه‌. Ú˜ نێزیكێن Øه‌زره‌تێ مه‌ھد‌ی بویه‌ د‌ د‌ه‌ورانا غه‌یبه‌تا صوغرا د‌ا. كتێبێن پرقیمه‌ت Ú˜ ÙˆÛŒ د‌ د‌ه‌س مه‌د‌ا ھه‌نه‌ د‌ گه‌له‌ك علمان د‌ا نه‌خاصما د‌ه‌رØه‌ق ئه‌خلاق Ùˆ عباد‌ه‌تان د‌ا. Ú˜ وا نه‌: مه‌ھجود‌د‌ه‌عه‌وات، ئقبال، جه‌مالول ئوسبووع، كه‌شÙول مه‌Øه‌ججه‌، ئه‌ل یه‌قین، Ùه‌لاØوسسائل. É ئبن سینا، Øوسه‌ین بن عه‌بد‌وللاھ (نێزیكی یا سالێن ٣٧٠– ٤٢٧ ئان ٤٢٨ Ú¾ Ù‚) مه‌شھوور ب «ئه‌بوو عه‌لی سینا»، «شێخ ئه‌رره‌ئیس» Ú˜ مه‌زنێن Øه‌كیم Ùˆ طه‌بیبێن ئسلامی Ùˆ یێك Ú˜ سه‌ید‌ایێن بناڤ Ùˆ د‌ه‌نگێ مه‌كته‌با مه‌ششاء یێ Ùه‌لسه‌Ùه‌ یه‌ كو د‌ علووم Ùˆ زانستێن د‌ی د‌ا Ú˜ÛŒ خوه‌ی مه‌قام بوویه‌. سه‌راتی یا ئستعد‌اد‌ Ùˆ ژیری یا ÙˆÛŒ یێك Ú˜ تایبه‌تیێن ÙˆÛŒ یه‌، ب ÙˆÛŒ ئاوایی كو ئه‌و كاری Ù„ د‌ه‌مه‌ك كورت د‌ا د‌ه‌رسێن خوه‌ د‌اوی بێنێ Ùˆ به‌رھه‌مێن گرانقه‌د‌ر د‌ بابه‌تێن جوور ب جوور د‌ا به‌رد‌ه‌ست بكێ. ھنه‌ك Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ ئه‌ڤن: ئشارات Ùˆ ته‌نبیھات، كو Ú˜ مه‌نطق Ùˆ طه‌بیعییات Ù¾ÛŽÙƒ تێ كو Ú˜ ئالیێ گه‌له‌ك كه‌سان سه‌ر د‌ا Ø´Ù‡â€ŒØ±Ø Ú¾Ø§ØªÛŒÙ‡â€Œ نڤیسین كو مه‌شھوورترینێ وان شه‌رØا Ùه‌خرێ رازی Ùˆ خواجه‌ نه‌صیرێ طووسی یه‌؛ Ø´Ùا، Ú˜ مه‌نطق Ùˆ ریاضیات، طه‌بیعییات Ùˆ ئلاھیات Ù¾ÛŽÙƒ ھاتیه‌ كو گه‌له‌ك ب ته‌Ùصیل ھاتیه‌ نڤیسین؛ ئه‌ننه‌جات، د‌ بابه‌تێ Ùه‌لسه‌ÙÛŽ د‌ا؛ ئه‌لمه‌بد‌ه‌ء وه‌ل مه‌عاد‌، قانوون، د‌ بابه‌تێ طببێ د‌ا؛ قه‌صید‌ه‌ عه‌ینییه‌ Ùˆ ته‌علیقات. É ئبن عه‌ره‌بی، موØه‌ممه‌د‌ بن عه‌لی بن موØه‌ممه‌د (٥٦٠– ٦٣٤ ئان Ù§ ئان Ù¨) مه‌زنترین عارÙÛŽ سه‌د‌ێ Ù§. ئه‌و ب «ئبن عه‌ره‌بی، موØیه‌د‌د‌ین، شێخێ ئه‌كبه‌ر» مه‌شھوور بوویه‌. ئه‌سه‌رێن موھم یێن ÙˆÛŒ Ú˜ كه‌ڤن د‌ا جھێ نێرینا ئه‌ھلێ ته‌Øقیقێ بوویه‌ Ùˆ د‌ه‌رسا ÙˆÛŽ تێ خوه‌ند‌ن. ÙÛŽÚ¾Ù… كرنا كتێبێن ÙˆÛŒ نه‌خاصما «Ùوصووص» گه‌له‌ك زه‌Øمه‌ته‌ Ùˆ د‌ ھه‌ر زه‌مانه‌كی د‌ا ھنه‌ك تایبه‌ت گھانه‌ Ùێھما ÙˆÛŽ. د‌وورا ٢٠٠ئه‌سه‌ران ھاتیه‌ نسبه‌ت د‌ان بال ÙˆÛŒ ڤه‌ كو موھمترینێ وان ئه‌ڤن: ÙوتووØاتێ مه‌ككییه‌، Ùوصووصول Øكه‌م، ته‌جه‌للیاتێ ئلاھییه‌، ئنشائود‌د‌ه‌وائر، ته‌Ùسیرا قورئانێ. Ùوصووص Ú˜ كتێبێن موھم یێن د‌ه‌رسا عرÙانێ Øه‌ساب د‌بێ كو گه‌له‌كا ئه‌و Øاشی Ùˆ Ø´Ù‡â€ŒØ±Ø ÙƒØ±Ù†Ù‡â€ŒØŒ یێك Ú˜ وان Ú˜ÛŒ ئمام خومه‌ینی یه‌. É ئبن قووله‌وه‌یھ، ئه‌بول قاسم جه‌عÙه‌ر بن موØه‌ممه‌دێ‌ قومی (- ٣٦٨ Ú¾ Ù‚) Ú˜ موØه‌د‌د‌س (Øه‌د‌یسگێر) Ùˆ Ùه‌قیھێن مه‌زنێ شیعا Ù„ صه‌د‌سالا چارێ ھجری یه‌. جه‌نابێ ÙˆÛŒ Ú˜ كوله‌ینی Ùˆ ئبن عوقد‌ه‌ھ Ùˆ عه‌لی بن بابوه‌یھ یێ قومی (بابێ Ø´ÛŽØ® صه‌د‌ووق) روایه‌ت گێرانه‌ Ùˆ یێن وه‌ك Ø´ÛŽØ® موÙید‌ Ùˆ نه‌ججاشی Ùˆ یێن د‌ی Ú˜ ÙˆÛŒ روایه‌ت نه‌قل كرنه‌. د‌ بابه‌تێن ÙÙ‚Ú¾ Ùˆ Øه‌د‌یسێ د‌ا چه‌ند‌ كتێب نڤیسینه‌ كو «كامل ئه‌ززیارات» بناڤ Ùˆ د‌ه‌نگترینێ وانه‌. É ئه‌بوو طالب موØه‌ممه‌د‌ بن Øه‌سه‌ن Ùه‌خرول موØه‌ققین، (٦٨٢ – ٧٧١ Ú¾ Ù‚) Ú˜ Ùه‌قیھێن مه‌زنێن ئمامییه‌ بوویه‌، گووتنه‌ د‌ ته‌مه‌نێ د‌ه‌ھ سالی د‌ا گھایه‌ د‌ه‌ره‌جا ئجتھاد‌ێ. ئه‌و بخوه‌ یێك Ú˜ شاگرد‌ێن بابێ خوه‌ عه‌للامه‌ یێ Øللی یه‌ كو میراتبه‌رێ علمێ بابێ خوه‌ تێ Øه‌سابێ. شه‌ھید‌ێ ئه‌ول، سه‌ید‌ Øه‌ید‌ه‌رێ ئامولی، سه‌ید‌ تاجود‌د‌ین، كورێ ÙˆÛŒ زه‌ھیرود‌د‌ین چه‌ند‌ Ú˜ شاگرد‌ێن ÙˆÛŒ نه‌،؛ Ú˜ به‌رھه‌مێن ÙˆÛŒ نه‌: ئه‌لÙه‌وائد‌ ÙÛŒ Øه‌لل موشكلاتل قه‌واعد‌، Ø´Ù‡â€ŒØ±Ø Ù…Ù‡â€ŒØ¨Ø§Ø¯â€ŒÛŒÙˆÙ„ ئوصوول Ùˆ ھه‌ر وھا ئه‌كاÙیه‌تول واÙیه‌ د‌ بابه‌تێ علمێ كه‌لامێ د‌ا. É ئه‌بولÙه‌ضل شازان بن جبرا‌ئیلێ قومی، Ø´ÛŽØ® جه‌لیل سقه‌، زانایه‌ك بقه‌د‌ر Ùˆ Ùه‌قیھه‌ك بلند‌مه‌رته‌به‌ یه‌. كتێبێن ئه‌ل علله‌ ÙÛŒ مه‌عرÙه‌تل قبله‌ Ùˆ كتابول Ùه‌ضائل Ú˜ نڤیسووكێن ÙˆÛŒ نه‌.
|